Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΤΟΞΟΒΟΛΙΑ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΕΝΣΤΙΚΤΩΔΗ ΤΟΞΕΥΣΗ

Η ομάδα ενστικτώδους τοξοβολίας "Ιέραξ" της Ελληνικής Εταιρείας Παραδοσιακής Ενστικτώδους Τοξοβολίας

   Σε πρόσφατη συζήτηση με μια καινούρια φίλη της ομάδας, μου μεταφέρθηκε η άποψη από κάποιον, που προφανώς δεν γνώριζε από τοξοβολία, πως εφόσον η τοξοβολία μας είναι παραδοσιακή δεν μπορεί παράλληλα να είναι και ενστικτώδης. Το βασικό επιχείρημα ήταν, ότι εφόσον κάτι γίνεται σύμφωνα με συγκεκριμένη τεχνική και μέθοδο, δεν μπορεί παράλληλα να γίνεται και με το ένστικτο. Σύμφωνα λοιπόν με την συγκεκριμένη άποψη, τεχνική και ένστικτο δεν μπορούν να συμβαδίζουν. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να αναλύσουμε την συγκεκριμένη αντίληψη τόσο στην τοξοβολία όσο και στη ζωή γενικότερα ως αξίωμα.

  Κατ’ αρχήν ο όρος παραδοσιακή τοξοβολία είναι αρκετά ευρύς και ασαφής από μόνος του. Τι ακριβώς εννοούμε λέγοντας παραδοσιακή τοξοβολία; Είναι γνωστό πως οι περισσότεροι λαοί είχαν κάποια σχέση με την τοξοβολία, άρα σε ποιον λαό αναφερόμαστε όταν λέμε παραδοσιακή τοξοβολία; Άλλη είναι η τοξοβολία των Άγγλων, άλλη των Ούγγρων, άλλη αυτή των μεσογειακών λαών, των Τούρκων, άλλη των Μογγόλων, άλλη των Κορεατών και άλλη των Ιαπώνων. Κάθε λαός έχει την δική του παράδοση στην τοξοβολία, η οποία διέπεται από άλλο στυλ, άλλη τεχνική, άλλα τόξα και λοιπό παρελκόμενο εξοπλισμό, άλλη φιλοσοφία και γενικότερα άλλη αντίληψη και προσέγγιση.

   Ούτε βέβαια θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς, πως είναι άριστος γνώστης όλων αυτών των στυλ. Ακόμα και αν κάποιος ασχολείται για χρόνια με διάφορα είδη παραδοσιακής τοξοβολίας, σίγουρα, εκ των πραγμάτων, κάποιο στυλ θα ταιριάζει περισσότερο στον χαρακτήρα του και σε αυτό θα έχει επικεντρώσει. Συνήθως η διαδικασία επιλογής γίνεται καθαρά από θέμα γούστου και ταιριάσματος με την προσωπικότητα και την ιδιοσυγκρασία του τοξότη. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να καθορίσουν την επιλογή στυλ παραδοσιακής τοξοβολίας είναι η εθνικότητα και η χώρα διαμονής του τοξότη, ένας καλός εκπαιδευτής ή «μέντορας» παραδοσιακής τοξοβολίας, ενώ τελευταία είδαμε να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της ο κινηματογράφος και οι τηλεοπτικές σειρές.

   Μοιραία λοιπόν αφού κάποιος δοκιμάσει διάφορα στυλ και σχολές παραδοσιακής τοξοβολίας, θα καταλήξει σε αυτό που του ταιριάζει περισσότερο, χωρίς όμως να αποκλείουμε το γεγονός ότι ένας προχωρημένος τοξότης δεν μπορεί να εισάγει και να συνδυάσει στοιχεία από διαφορετικά είδη παραδοσιακής τοξοβολίας, τα οποία κρίνει ότι τον βοηθούν. Άλλωστε στην παραδοσιακή τοξοβολία δεν υπάρχουν κωλύματα και στεγανά, ό,τι «δουλεύει» μας κάνει και μπορούμε κάλλιστα να το υιοθετήσουμε και να το εντάξουμε στο προσωπικό μας στυλ.

   Για να συνοψίσουμε ως εδώ, λέγοντας παραδοσιακή τοξοβολία δεν εννοούμε ένα ενιαίο σύνολο συγκεκριμένων μεθόδων και κανόνων. Ό όρος χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια για να εκφράσει κυρίως την ενασχόληση με την τοξοβολία με τον παραδοσιακό τρόπο, ο οποίος παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις του από λαό σε λαό και από κουλτούρα σε κουλτούρα, διατηρεί τα βασικά του χαρακτηριστικά κοινά για όλα τα είδη και στυλ της παραδοσιακής τοξοβολίας. Στην ουσία με τον όρο παραδοσιακή τοξοβολία εννοούμε την τοξοβολία στην οποία  χρησιμοποιούνται αποκλειστικά παραδοσιακά τόξα και βέλη και η στόχευση γίνεται, ως επί το πλείστον, με ενστικτώδη τρόπο, χωρίς τα σύγχρονα βοηθήματα που συναντάμε σε άλλα είδη τοξοβολίας π.χ. την ολυμπιακή και σε άλλου τύπου τόξα, π.χ. τα σύγχρονα μηχανικά compound τόξα.

    Εκ των πραγμάτων λοιπόν, εφόσον στα παραδοσιακά τόξα απουσιάζουν τα διάφορα σκοπευτικά βοηθήματα, η στόχευση βασίζεται κατά κύριο λόγο στο ένστικτο, ιδιαιτέρως δε, σε κάποιες βολές που εκτελούνται σε ταχύ ρυθμό, όπου ο τοξότης δεν έχει καν την ευχέρεια του χρόνου ώστε να μπορεί να στοχεύσει.  Αυτό από την άλλη δεν πάει να πει ότι η στόχευση στην παραδοσιακή τοξοβολία βασίζεται αποκλειστικά στο ένστικτο.

   Υπάρχουν σε κάθε στυλ παραδοσιακής τοξοβολίας κάποιες κωδικοποιημένες πλέον βασικές γνώσεις, οι οποίες καλλιεργούνται με την διαρκή προπόνηση και εξάσκηση. Αυτές περιλαμβάνουν την όπλιση του τόξου, το σωστό κράτημα του τόξου και του βέλους,  το πώς περνάμε το βέλος προκειμένου να το εγκαθιδρύσουμε στη χορδή για τόξευση, την σωστή στάση του σώματος, τον τρόπο έλξης της χορδής, τους χρόνους τόξευσης, κάποια «μυστικά» που αφορούν στη στόχευση χωρίς βοηθήματα και στην εκτίμηση αποστάσεων, την άφεση της χορδής και το τελικό και καθοριστικό στάδιο της παρακολούθησης και συνέχισης της βολής μέχρις ότου το βέλος πλήξει τον επιθυμητό στόχο (το λεγόμενο follow through).

   Αυτές οι γνώσεις που με διάφορες παραλλαγές εμφανίζονται σε όλα τα στυλ της παραδοσιακής τοξοβολίας, αν και όπως ήδη αναφέραμε είναι πλέον κωδικοποιημένες ως ένα βαθμό, ωστόσο βασίζονται  κατά κύριο λόγο στην προσωπική αντίληψη και το ένστικτο του κάθε τοξότη. Υπάρχουν μάλιστα βολές στην παραδοσιακή και ενστικτώδη τοξοβολία, όπου όλες αυτές οι διαδικασίες γίνονται μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Στην περίπτωση αυτή, ναι μεν ο τοξότης λειτουργεί σύμφωνα με τις βασικές αρχές της τοξοβολίας, τις  οποίες έχει διδαχθεί και εξασκήσει, ωστόσο ο τελικός ρυθμιστής και επικυρίαρχος της βολής και της τόξευσης γενικότερα εξακολουθεί να είναι το ένστικτο. Το ένστικτο και λιγότερο η εμπειρία είναι αυτό που θα καθορίσει λ.χ. τη χρονική διάρκεια των χρόνων της τόξευσης και θα κάνει μια αρχική εκτίμηση της απόστασης μεταξύ τοξότη και στόχου. Το ένστικτο είναι αυτό που θα καθορίσει τη κατάλληλη χρονική στιγμή  και το κατάλληλο σημείο στο χώρο προκειμένου ο τοξότης να βάλλει σε κάποιον κινούμενο στόχο.

   Θα μπορούσαμε να πούμε πως ένας τοξότης για να είναι ολοκληρωμένος και αποτελεσματικός, θα πρέπει να συνδυάζει την θεωρητική γνώση και την πρακτική άσκηση με την τοξευτική αντίληψη και την ενστικτώδη στόχευση.  Τα πρώτα είναι αυτά που κατακτώνται πιο γρήγορα. Συν τοις άλλοις, η θεωρητική γνώση στην παραδοσιακή τοξοβολία είναι γνώση που εφόσον κατακτηθεί δεν ξεχνιέται ποτέ και δύσκολα μπορεί κανείς να κάνει κάποιο σημαντικό λάθος. Αντιθέτως, η τοξευτική αντίληψη και η ενστικτώδης τόξευση είναι το κομμάτι που δύσκολα κατακτάται και πολύ εύκολα εγκαταλείπει τον τοξότη, αν δεν εξασκείται διαρκώς σε αυτές. Επιπλέον είναι οι αρετές και τα προτερήματα που διακρίνουν τον καλό ενστικτώδη τοξότη από τον μέτριο.

   Η θεωρητική γνώση στην παραδοσιακή τοξοβολία συνίσταται σε συγκεκριμένα πράγματα. Κάποια από αυτά τα γνωρίζουμε από το παρελθόν, κάποια από κορυφαίους παραδοσιακούς τοξότες της εποχής μας και κάποια άλλα πηγάζουν από την προσωπική εμπειρία και ενασχόληση του κάθε τοξότη, ο οποίος οφείλει με το πέρας της κάθε βολής και με την ολοκλήρωση της εκάστοτε προπόνησης, να συγκεντρώνει,  να αναλύει, να καταγράφει και να κωδικοποιεί όλα τα νέα δεδομένα και εμπειρίες που αποκόμισε. Στην ουσία αυτή η διαδικασία είναι εξίσου σημαντική όσο και η πρακτική εξάσκηση, γιατί χωρίς την μετέπειτα αυτή ενδοσκόπηση ο τοξότης δεν θα μπορέσει να αντιληφθεί τα σημεία που πρέπει να διορθώσει περισσότερο, με αποτέλεσμα αν όχι να παραμένει στάσιμος, η πρόοδος να επέρχεται με πολύ αργό ρυθμό.

   Τα δεδομένα που δύναται και οφείλει να συλλέγει ο τοξότης, ώστε να προβαίνει στην μετέπειτα τους ανάλυση, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις βασικές κατηγορίες.  Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει δεδομένα που προέρχονται από τον εξοπλισμό που χρησιμοποιούμε. Σε αυτή συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων συμπεριφορές τόξων,  πτητικές και βλητικές ιδιότητες βελών, ευχρηστία ή δυσχρηστία παρελκόμενου εξοπλισμού όπως φαρέτρες, προστατευτικά, δακτυλίδια τοξοβολίας κ.α.

   Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει όλους τους εξωτερικούς παράγοντες, που δεν εμπλέκονται άμεσα με τον τοξότη και τον οπλισμό του, αλλά μπορούν να επηρεάζουν την διαδικασία τόξευσης.  Συνήθως ως τέτοιοι λογίζονται τα διάφορα φυσικά και καιρικά φαινόμενα, άλλοι απρόσμενοι εξωγενείς παράγοντες  και τέλος τα τρίτα πρόσωπα  (ενδεχομένως και ζώα όπου αυτά είναι παρόντα), που μπορεί να συμμετέχουν ή απλώς να παρευρίσκονται στην προπόνηση μας και να επηρεάζουν με κάποιον τρόπο την απόδοση του τοξότη, άλλες φορές με θετικό και άλλες με αρνητικό τρόπο.

   Η Τρίτη και πιο σημαντική κατηγορία από την οποία ο τοξότης αντλεί εμπειρία, δεδομένα και γνώση είναι η εσωτερική κατάσταση του ίδιου. Η τοξοβολία είναι η κατεξοχήν εσωτερική και πνευματική πολεμική τέχνη. Απαιτεί απόλυτη ηρεμία, προσήλωση και συγκέντρωση σε τέτοιο βαθμό, που οτιδήποτε άλλο παύει  να υπάρχει μέσα μας και γύρω μας την ώρα που τοξεύουμε. Η παραμικρή σκέψη μπορεί να αποσπάσει την συγκέντρωση του τοξότη και να καταστρέψει όχι μόνο τη συγκεκριμένη βολή αλλά ολόκληρη την προπόνηση.

   Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή του αναγνώστη. Όταν αναφέρομαι στην απόσπαση της συγκέντρωσης, δεν εννοώ την απόκλιση του βέλους από τον στόχο. Αυτή μπορεί, ενδεχομένως κάποιες φορές, να είναι απλώς το σύμπτωμα της απόσπασης της συγκέντρωσης του τοξότη. Περισσότερο εννοώ την διάσπαση της εσωτερικής αταραξίας και γαλήνης που θα πρέπει να διέπει τον τοξότη ακόμα και όταν αυτός θα ευρίσκετο σε πραγματικές συνθήκες μάχης. Πάντα θα πρέπει να θυμόμαστε πως η τοξοβολία,  ιδιαιτέρως δε η παραδοσιακή και ενστικτώδης τοξοβολία, πρόκειται για καθαρά πολεμική και μαχητική τέχνη. Ο χαρακτήρας της δεν έχει χαθεί ούτε αλλοιωθεί ακόμα και στη σύγχρονη εποχή. Απλώς έχουν αλλάξει οι συνθήκες μάχης και ενδεχομένως οι αντίπαλοι του παραδοσιακού τοξότη. Με αυτό το ζήτημα θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.

   

Ο Βρετανός αντ/σχης Τζακ Τσωρτσιλ

Ο έφεδρος λοχαγός Άντερς Λάσεν

  Αν και υπάρχουν ορισμένες λαμπρές εξαιρέσεις, όπως αυτές του Άγγλου αντισυνταγματάρχη Τζακ Τσώρτσιλ, ο οποίος  πολέμησε στον Β’ ΠΠ  και κατόρθωσε να σκοτώσει με το σπαθί και το τόξο του αρκετούς Γερμανούς στρατιώτες, αλλά και του Δανού αριστοκράτη Άντερς Λάσεν, ο οποίος εκπαίδευσε κατ’ εντολή του ίδιου του Ουίνστον Τσώρτσιλ  μια ομάδα επίλεκτων ανδρών με την ονομασία  SSRF (small scale raiding force), που ειδικεύονταν στις τακτικές ανορθόδοξου πολέμου και στη χρήση του τόξου, καταφέρνοντας μάλιστα να φέρουν σε επιτυχία μια άκρως επικίνδυνη και μυστική αποστολή στις υπό γερμανική κατοχή νήσους της Μάγχης, ωστόσο το τόξο δεν χρησιμοποιείται ευρέως στις σύγχρονες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αυτό ασφαλώς είναι αποτέλεσμα της επικράτησης των πυροβόλων όπλων.  Παρολαυτά, το τόξο εξακολουθεί να διαθέτει κάποια σημαντικά προτερήματα έναντι αυτών, όπως  το ότι είναι αθόρυβο και ότι δεν αφήνει ίχνη καπνού που να προδίδουν τη θέση του, ιδιότητες που μπορούν να αποβούν καθοριστικές σε καταστάσεις επιβίωσης, αιφνιδιασμού και γενικότερου ανορθόδοξου πολέμου.

   Στην σημερινή εποχή άλλωστε, ο μέσος άνθρωπος δεν καλείται να θηρεύσει την τροφή του (εκτός βέβαια ορισμένων  εξαιρέσεων), ούτε να αντιμετωπίσει εχθρικούς επιδρομείς χρησιμοποιώντας το τόξο του.  Ο σύγχρονος και εύκολος τρόπος ζωής, η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν λύσει ως ένα βαθμό, τουλάχιστον στον σύγχρονο αναπτυγμένο κόσμο, αυτές τις ανάγκες. Η τροφή βρίσκεται πλέον εν αφθονία στα διάφορα καταστήματα ενώ ο πόλεμος διεξάγεται ολοένα και από μεγαλύτερη απόσταση με τη χρήση των σύγχρονων όπλων και οπλικών συστημάτων από επαγγελματίες στρατιώτες.

   Ωστόσο οι ανέσεις του σύγχρονου βίου δημιούργησαν άλλα κενά στην ψυχοσύνθεση του μοντέρνου ανθρώπου. Η αποξένωση από τη φύση στα μεγάλα αστικά κέντρα, η μονότονη και αυτοματοποιημένη εργασία, η βαρετή και αδιάφορη ρουτίνα της καθημερινότητας, η κενοδοξία και ο συνεχής αγώνας για επαγγελματική εξέλιξη, είχαν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του ηρωικού προτύπου ανθρώπου. Σε μια εποχή όπου τα πάντα αποτιμώνται σε χρήμα και ως κοινωνική καταξίωση λογίζεται η συγκέντρωση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, η ανάγκη για επιβίωση και κυριαρχία μετατράπηκε σε άγχος για καριέρα και απόκτηση τέτοιων αγαθών, αφήνοντας πίσω τα ιδανικά και τις αρετές που διείπον τους ευγενείς ή και τους όχι και τόσο «ευγενείς» πολεμιστές των παλαιότερων εποχών.

   Αυτό το χάσμα μεταξύ των ιδανικών των παλαιότερων πολεμιστών και του σύγχρονου μαζανθρώπου, έρχεται να γεφυρώσει η παραδοσιακή ενστικτώδης τοξοβολία. Απογυμνωμένη από σύγχρονες τεχνολογίες και πολύπλοκα μηχανικά βοηθήματα, απλή, κατανοητή και ανόθευτη, αλλά κυρίως ενστικτώδης, η παραδοσιακή τοξοβολία στη σύγχρονη εποχή αποκαθάρει την παλαιότερη αρνητική αντίληψη των αρχαίων προγόνων μας για το μάχεσθαι εκ του μακρόθεν, η οποία ήταν σαφώς επηρεασμένη από την ηρωική αντίληψη των μαχών σώμα με σώμα από τα ομηρικά έπη. Όμως ακόμη και σε αυτά,  τον τελευταίο και σημαντικότερο λόγο έχει πάντοτε το τόξο.

 Στην Ιλιάδα ο Αχιλλεύς οργανώνει αγώνες τοξοβολίας προς τιμήν του αγαπημένου του Πάτροκλου. Όλοι γνωρίζουμε την βαρύτητα που είχε η απόδοση τιμών προς τους νεκρούς στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που επελέγη η τοξοβολία ως αγώνισμα προκειμένου να τιμηθεί η μνήμη του νεκρού Πάτροκλου. Η τοξοβολία όπως έχουμε πει σε άλλο κείμενο είναι η τέχνη της ζεύξης. Ως τέτοια αποτελεί το καταλληλότερο και πλέον μυσταγωγικό αγώνισμα, προκειμένου οι συμμετέχοντες να μεταφερθούν στην ενεργειακή σφαίρα και να κατανοήσουν καλύτερα τον πνευματικό κόσμο που βρίσκεται πέρα από την υλική πραγματικότητα των πεπερασμένων μας αισθήσεων. Όλοι μπορούμε να κάνουμε εικόνα μια μυσταγωγική τελετή τοξοβολίας  μέσα σε απόλυτη ησυχία και κατανυκτική ατμόσφαιρα προς τιμήν του νεκρού.

  

πίνακας :Ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος σκοτώνουν τους μνηστήρες (1812), έργο του Γάλλου ζωγράφου Christophe Thomas Degeorge

  Αν στην Ιλιάδα η τοξοβολία χρησιμεύει ως η γέφυρα μεταξύ του φυσικού και του πνευματικού κόσμου, στην Οδύσσεια η δικαιοσύνη και ο νόμος, οι κορωνίδες κάθε πολιτισμένης και συντεταγμένης πολιτείας, υπηρετούνται, όχι τυχαία, με τη χρήση του τόξου, όταν τα βέλη του Οδυσσέα βάλλουν απανωτά τους μνηστήρες της τρυφηλότητας, της καλοπέρασης και του ανέντιμου έκλυτου μη αποδεκτού βίου. Ας δούμε λίγο τους συμβολισμούς πίσω από την μνηστηροφονία στην Οδύσσεια.

   Ο πρώτος από τους μνηστήρες που φονεύει ο Οδυσσέας με το τόξο του είναι ο αρχηγός τους ο Αντίνοος ή αλλιώς η αντί-νόηση. Πόσες φορές πιάνουμε τον εαυτό μας να λειτουργεί μηχανικά χωρίς να σκέφτεται ή πόσοι είναι αυτοί που σκέφτονται με θολωμένο μυαλό και κρίση; Το βασικότερο όμως όλων, που στη σύγχρονη εποχή πρώτος εντόπισε και καυτηρίασε ο Νίτσε, είναι το πως η αντι-νόηση κατόρθωσε να αντιστρέψει τα νοήματα των βασικών εννοιών του πολιτισμού μας και να διαστρεβλώσει πλήρως τις αξίες και τα ιδανικά του σύγχρονου ανθρώπου. Η παραδοσιακή τοξοβολία είναι εχθρός της αντινόησης. Είναι όπως έχουμε πει το λεγόμενο άδειασμα του νου. Δεν μπορείς να ασκείσαι στην τοξοβολία και το μυαλό σου να είναι στις υποχρεώσεις και τις υπόλοιπες ενασχολήσεις της καθημερινότητας. Η αντί-νόηση δεν αφήνει τον τοξότη να επικεντρωθεί στην τέχνη της τοξοβολίας.  Γι’ αυτό τον λόγο ο τοξότης θα πρέπει να αποβάλει όλες τις περιττές και λανθασμένες σκέψεις που προκαλεί η αντί- νόηση. Όταν ασκείται κανείς στην παραδοσιακή τοξοβολία δραπετεύει, έστω και προσωρινά, από τον σύγχρονο κόσμο με τα αντεστραμμένα νοήματα και τις διαστρεβλωμένες αξίες και τα ιδανικά και γίνεται κοινωνός της φυσικής τάξης των πραγμάτων, πριν αυτή διαφθαρεί και αλλοιωθεί από την αντινόηση, σε σημείο όπου η κανονικότητα να αποτελεί πλέον μια καθαρή απόκλιση από τα πανανθρώπινα ιδεώδη. Πραγματικά δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να οργανώσει κάποιος  τη σκέψη του και να βελτιώσει, ή μάλλον να αλλάξει ολοσχερώς την αντίληψη του για τον κόσμο, μέσα από ένα εντελώς διαφορετικό σύστημα αξιών, από το να ασκείται συστηματικά στην ενστικτώδη παραδοσιακή τοξοβολία. Η αντι- νόηση είναι το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να "σκοτώσει" ο παραδοσιακός τοξότης, προκειμένου να απαλλαχτεί μια και καλή από τις διαστρεβλωμένες σκέψεις, που ταράζουν την φυσική του κατάσταση και επηρεάζουν την ψυχική του ισορροπία με αποτέλεσμα να αλλοιώνουν και την ποιότητα των βολών του. Είναι ο σημαντικότερος εχθρός του ανθρώπου και για τούτο θα πρέπει να είναι αμίληκτος μαζί της. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που ο Οδυσσεύς την τοξεύει πρώτη από όλες τις "κακίες".

Μνηστηροφονία (από την εικονογράφηση του βιβλίου “Die schönsten Sagen des klassischen Altertums” του Gustav Schwabe. Wikimedia Commons

   Επόμενος είναι ο Ευρύ-μαχος, αυτός δηλαδή που μάχεται με κάθε δυνατό μέσο και τρόπο για να καταφέρει το σκοπό του. Οπορτουνιστής, δεν διστάζει να πατήσει επί πτωμάτων και να στραφεί εναντίον δικαίων και αδίκων χρησιμοποιώντας  μακιαβελικές μεθόδους και τακτικές προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του. Ο τοξότης που σκέφτεται το πώς θα νικήσει σε κάποια τοξευτική δοκιμασία και πως θα φανεί καλύτερος τοξότης από κάποιον άλλον, έχει ήδη χάσει το νόημα της τοξοβολίας. Ο αγώνας του τοξότη είναι πρωτίστως να ξεπεράσει τα δικά του όρια και τον ίδιο του τον εαυτό. Για να το κάνει αυτό δεν θα πρέπει να τον απασχολούν τι κάνουν οι άλλοι τοξότες ,είτε πρόκειται για περισσότερο είτε για λιγότερο εκπαιδευμένους.

   Κατόπιν είναι η σειρά του Αμφί- νομου να βρει το τέλος του από τις σαΐτες του Οδυσσέα. Ο Αμφίνομος είναι αυτός που διαστρεβλώνει και διαβάλλει τον νόμο και την φυσική τάξη των πραγμάτων. Είναι αυτός που κρίνει με δυο μέτρα και δυο σταθμά κατά πως τον συμφέρει. Συνήθως πρόκειται για διπρόσωπο άνθρωπο καθώς φαίνεται να είναι πότε έτσι και πότε αλλιώς. Δεν μπορείς όμως να είσαι και κρύος και ζεστός ταυτόχρονα. Και τα δυο αυτά μαζί μας κάνουν έναν χλιαρό. Τους χλιαρούς ανθρώπους όμως δεν τους θέλει κανείς και βέβαια δεν έχουν θέση στην ενστικτώδη τοξοβολία, η οποία έχει την μαγική ιδιότητα να απομονώνει και να αποβάλλει όσους σκέπτονται και πράττουν κατ’ αυτόν τον τρόπο. Δεν υπάρχει δικαιολογία στην τοξοβολία, δεν υπάρχει τυχαία βολή! Όπου στοχεύσεις εκεί θα πάει το βέλος σου. Αν πάλι αστοχήσεις ψάξε μέσα σου για τα αίτια της αστοχίας και της αποτυχίας και όχι γύρω σου. Η παραδοσιακή ενστικτώδης τοξοβολία διέπεται από τις φυσικές αρχές που διέπουν τη φύση και ολόκληρο το σύμπαν. Το να προσπαθεί κάποιος να τις διαστρεβλώσει, είναι σαν να έρχεται σε σύγκρουση με τους φυσικούς και συμπαντικούς νόμους.

   Τελευταίον ο Οδυσσεύς σαγιτάρει τον Αγέ-λαο, τον αγελαίο άνθρωπο, τον μαζάνθρωπο, αυτόν που πάει όπου φυσάει ο άνεμος, αυτόν που ποτέ του δεν κολύμπησε κόντρα στο ρεύμα. Αυτόν που δεν βάδισε ποτέ το δικό του δύσβατο μονοπάτι, αλλά προτίμησε να πορευτεί με ευκολία σε δρόμους που είχαν ανοίξει άλλοι. Αυτόν που ακολουθεί τυφλά τις εκάστοτε μόδες, όποιες και αν είναι αυτές, αυτόν που δεν έχει την δική του ξεχωριστή σκέψη, αντίληψη και προσωπικότητα, αυτόν που άγεται και φέρεται σαν πρόβατο σε κοπάδι. Αυτός ο άνθρωπος δεν έχει θέση στην παραδοσιακή τοξοβολία, η οποία είναι μία πολεμική τέχνη για λίγους και εκλεκτούς.

O Οδυσσεύς διατάζει τις γυναίκες να απομακρύνουν τα πτώματα των μνηστήρων.
Νicolas - Andre Monsiau 1791

   

   Η χρήση του τόξου στην Οδύσσεια ως μέσο επιβολής της εσχάτης των ποινών για τους κυριότερους εχθρούς της ανθρώπινης υπόστασης δεν είναι καθόλου τυχαία όπως είπαμε. Για τον γράφοντα, ο συγγραφέας της Οδύσσειας είχε αναμφίβολα γνώση για τα οφέλη της άσκησης στην τοξοβολία και δεν θεωρεί απίθανο ο Όμηρος αν και τυφλός να ασκείτο σε αυτή. Σε άλλο σημείο κάνει λεπτομερή περιγραφή του τόξου του Οδυσσέα και των υλικών κατασκευής του. Λαμβάνοντας υπόψιν το γεγονός ότι ήταν τυφλός, καταλαβαίνουμε πως τέτοιου είδους γνώση θα μπορούσε να έχει μόνο κάποιος που γνωρίζει καλά το αντικείμενο από πρώτο χέρι. Είναι πέρα για πέρα εμφανές πως το τόξο για τον Όμηρο εκτός από όπλο ασύμμετρης απειλής, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίσει πολλαπλούς εχθρούς στη μάχη, συμβολίζει και το ύψιστο όργανο επιβολής της θείας δίκης επί των θανάσιμων αμαρτημάτων του προχριστιανικού κόσμου, όπως αυτά περιγράφησαν ανωτέρω. 
   Ας μην ξεχνάμε άλλωστε πως τα ομηρικά έπη είναι γραμμένα πριν την εποχή της καθιέρωσης της οπλιτικής φάλαγγας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, που συνέδεσε ακόμα περισσότερο στο φαντασιακό των Ελλήνων το τόξο με την πανουργία και τον δόλο στη μάχη. Είναι η εποχή όπου οι Θεοί ασκούνται στην τοξοβολία και χαρίζουν τόξα στους θνητούς, οι οποίοι με τη σειρά τους τα τοποθετούν ως λατρευτικά αντικείμενα στους ναούς. Είναι η εποχή όπου η θεία δίκη και η φυσική ευταξία επιβάλλονται στον άνθρωπο άνωθεν από τους εκηβόλους  Θεούς. Είναι η εποχή του τόξου και της τάξης.

   Βλέπουμε λοιπόν πως οι πραγματικοί εχθροί του ανθρώπου δεν έχουν αλλάξει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ναι μεν δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σήμερα το τόξο ευρέως στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά στην καθημερινή μάχη που δίνει ο άνθρωπος με τον χειρότερο του εαυτό, με τα πάθη του, τις ανασφάλειες του, τις φοβίες του, η παραδοσιακή τοξοβολία και τα παραδοσιακά τόξα μαζί με αρκετά βέλη στη φαρέτρα, είναι το κατεξοχήν αυτοβελτιωτικό όπλο.

  Είναι τόσοι πολλοί και διαφορετικοί οι εχθροί του σύγχρονου ανθρώπου ώστε αν κ φαινομενικά οι τοξότες βάλλουν στον ίδιο στόχο, στην ουσία όμως ο καθένας στοχεύει σε κάτι διαφορετικό. Άλλος ξορκίζει τις αδυναμίες κ τις φοβίες του, άλλος πολεμάει τους εχθρούς του, πραγματικούς κ φανταστικούς, άλλος μάχεται τον ίδιο του τον εαυτό, άλλος αντιμάχεται το κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο, ενώ κάποιοι λίγοι δίνουν μέσα από την τοξοβολία την αιώνια μάχη του καλού με το κακό του φωτός με το σκότος.

   Σε όλα αυτά ασφαλώς τον κυρίαρχο ρόλο δεν μπορεί να παίζει η όποια τοξευτική τεχνική, αλλά η εσωτερικότητα του τοξότη, ή αλλιώς, η ενστικτώδης και πρωτογενής του κοσμοαντίληψη. Όταν λέμε «ενστικτώδης τοξοβολία» δεν εννοούμε μόνο τον ενστικτώδη τρόπο στόχευσης και τόξευσης,  αλλά αυτήν ακριβώς την αρχέγονη ως και πρωτόγονη αντίληψη του τοξότη  για τον φυσικό και πνευματικό κόσμο, η οποία βασίζεται κατά κύριο λόγο στα βαθύτερα πρωταρχικά ένστικτα του ανθρώπου, πριν αυτά μπολιαστούν και στη  συνέχεια παραγκωνιστούν από διάφορες επικρατούσες κοινωνικές πρακτικές και αντιλήψεις. Αυτή η κοινή  ενσυναίσθηση  που υπάρχει μεταξύ των ενστικτωδών τοξοτών για την πρωταρχική ανόθευτη αντίληψη της ζωής και των πραγμάτων, είναι που χαρακτηρίζει πρωτίστως την ενστικτώδη τοξοβολία και την διαφοροποιεί από τα υπόλοιπα είδη τοξοβολίας.

   Αν μπορούσαμε να παραβάλλουμε την τοξοβολία με την πλατωνική αντίληψη του κόσμου των ιδεών και των ειδών, θα μπορούσαμε να πούμε πως η πρωτόγονη ενστικτώδης τοξοβολία είναι η ιδεατή τοξοβολία, ενώ όλα τα άλλα είδη της, συμπεριλαμβανομένης και της σύγχρονης παραδοσιακής τοξοβολίας, είναι απλώς τα απεικάσματα και ο καθρεφτισμός της στον σύγχρονο άνθρωπο. Ακόμα και έτσι όμως, η παραδοσιακή τοξοβολία είναι αυτή που αποτελεί το ιδανικότερο μέσο, προκειμένου κάποιος να κατορθώσει να γίνει κοινωνός της αρχέγονης αυτής πολεμικής τέχνης, που συμβαδίζει εδώ και χιλιάδες χρόνια με την εξέλιξη του ανθρώπου. Όλα τα είδη τοξοβολίας απαιτούν ως ένα βαθμό την ανάπτυξη του ενστίκτου, ωστόσο η παραδοσιακή τοξοβολία είναι αυτή που λαμβάνει το ένστικτο ως απαραίτητο προαπαιτούμενο για την επιτυχή εξάσκησή της.

   Εύλογα θα μπορούσε κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με τον θαυμαστό κόσμο της παραδοσιακής ενστικτώδους τοξοβολίας να ρωτήσει: «Μα τι είναι τελικά η ενστικτώδης τοξοβολία; Είναι πολεμική τέχνη ή σπορ; Μήπως πρόκειται απλώς για έναν τρόπο διασκέδασης, ένα παιχνίδι; Είναι περισσότερο πνευματική ή μαχητική ενασχόληση; Τι είναι από όλα αυτά;

   Η απάντηση όπως είδαμε ως τώρα είναι όλα τα παραπάνω και ακόμα περισσότερα. Η ενστικτώδης τοξοβολία είναι το απόλυτο εργαλείο επανασυντονισμού του σκεπτόμενου και επαναστατημένου ανθρώπου. Είναι η επιστροφή του ανθρώπου στις ρίζες του και η επανανακάλυψη των σκοπών του. Είναι η επανασύνδεση με τη φύση και την πνευματικότητα του ανθρώπου, η οποία έχει τόσο καταπιεστεί από το σύγχρονο τρόπο ζωής και τις επίπλαστες ανάγκες που αυτός δημιουργεί. Είναι η απλότητα και η λιτότητα του βίου, η αμεσότητα και η κατανόηση στην επικοινωνία. Είναι η ρομαντική και ηρωική αντίληψη της ζωής, είναι το όπλο εναντίον μιας σαθρά δομημένης και παραπαίουσας κοινωνίας που βασίζεται σε λάθος πρότυπα και ιδανικά. Είναι η έσχατη μορφή διαμαρτυρίας μπροστά σε κάθε είδους αδικία. Αν μπορούσα να δώσω μια συμβουλή σε όσους διαβάζουν αυτές τις αράδες θα ήταν αυτή: Αφήστε τις πορείες και τις διαμαρτυρίες χωρίς κανένα νόημα, πιάστε τόξα στα χέρια σας και πάρτε τα βουνά. Είναι η πιο επαναστατική πράξη που μπορείτε να κάνετε!

   «Μα πως μια τόσο εσωτερική και πνευματική τέχνη μπορεί να είναι συνάμα και τόσο μαχητική και επαναστατική; Η πνευματικότητα δεν έρχεται σε αντίθεση με την μαχητικότητα;» θα ρωτούσε πάλι ο ίδιος άνθρωπος που δεν έχει μυηθεί στον κόσμο της παραδοσιακής ενστικτώδους τοξοβολίας. Η απάντηση εδώ είναι κατηγορηματική. Όχι μόνο η πνευματικότητα δεν έρχεται σε αντίθεση με την μαχητικότητα αλλά οι δυο τους είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες, που δεν δύνανται να υπάρχουν η μία χωρίς την άλλη. Κάποτε ο δάσκαλος μου και μέντορας στην παραδοσιακή τοξοβολία, μου είχε πει πως, «Όταν ο πολεμιστής μέσα μας υπερισχύει του φιλοσόφου, τότε υπάρχει ελπίδα για τον κόσμο!»  Με απόλυτη εκτίμηση και σεβασμό στο πρόσωπο του δασκάλου μου εγώ θα έλεγα πως, όταν ο πολεμιστής μέσα μας συνυπάρχει αρμονικά με τον φιλόσοφο, τότε το άτομο πολεμάει φιλοσοφώντας και φιλοσοφεί πολεμώντας.

   Δεν υπάρχει μεγαλύτερη εξέλιξη και ευτυχία για τον άνθρωπο από όταν ευοδώσει να επιτύχει την αρμονική συνύπαρξη του πολεμιστή και του φιλοσόφου εντός του. Αυτό βέβαια μας το απέδειξε περίτρανα ο μεγαλύτερος των φιλοσόφων, ο Σωκράτης, ο οποίος υπήρξε και σπουδαίος πολεμιστής επιδεικνύοντας ανδρεία στις τρεις μάχες που συμμετείχε στο πλευρό των Αθηναίων συμπολιτών του. Και αν δεν μπορούμε όλοι να είμαστε σαν αυτόν τον σπουδαίο διανοητή φιλόσοφο - πολεμιστή, που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον να του μοιάσουμε.

   Η ενστικτώδης παραδοσιακή τοξοβολία είναι η ζωντανή απόδειξη πως η πνευματικότητα και η μαχητικότητα δεν θα πρέπει μόνο να συνυπάρχουν στον ολοκληρωμένο καθολικό άνθρωπο, αλλά και να συνεργάζονται. Αν το ένστικτο στην παραδοσιακή τοξοβολία αντανακλά τα αρχέγονα μαχητικά ένστικτα του ανθρώπου για τον κόσμο γύρω του, τότε οι διαφορετικές τεχνικές και προσεγγίσεις στα διάφορα στυλ της παραδοσιακής τοξοβολίας ανά τον κόσμο, αντανακλούν την βαθειά σπουδή του ανθρώπου πάνω σε αυτή.

   Συνεπώς, όχι μόνο η ενστικτώδης τοξοβολία δεν έρχεται σε αντίθεση με τις διαφορετικές τεχνικές της παραδοσιακής τοξοβολίας, αλλά αποτελεί την απαραίτητη εκείνη συνθήκη, προκειμένου ο τοξότης να ξεπεράσει τον εαυτό του και να αγγίξει την τελείωση, φέρνοντας σε αρμονική συνύπαρξη τον πολεμιστή με τον φιλόσοφο που ελλοχεύουν μέσα σε κάθε άνθρωπο και πετυχαίνοντας έτσι την πολυπόθητη ισορροπία, η απόκλιση από την οποία έχει επιφέρει όλα τα δεινά του σύγχρονου κόσμου.

   Τοξεύουμε ενστικτωδώς, τοξεύουμε παραδοσιακά ενάντια στην φαυλοκρατία. Σε όλα τα ψευδή είδωλα και αντιλήψεις που μας μοστράρουν ως «πολιτικώς ορθές», εμείς αντιτάσσουμε τον πολεμιστή-φιλόσοφο, που αφήνει πίσω του τις ευτελείς ασχολίες και  τα κενά «ενδιαφέροντα» του σύγχρονου μαζανθρώπου και επικεντρώνεται στην κατάκτηση της τελειότητας της ανθρώπινης υπόστασης. Από τα δυσθεώρητα για πολλούς ύψη της κορυφής της ανθρώπινης ολοκλήρωσης, μειδιούμε περιπαικτικά προς τον μέσο καθημερινό άνθρωπο της μάζας και του όχλου, που αναλώνεται και αλλοτριώνεται σε καταστάσεις ξένες ως προς την ανθρώπινη φύση και αναφωνούμε:

Αιέν τοξεύειν αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων!

Ιωάννης Κατής

8/2/2016