Όχι άλλες επέτειοι και ημέρες μνήμης για τις μαύρες σελίδες του Ελληνισμού.

Του Ιωάννη Κατή

19 Μαΐου είναι λέει ημέρα μνήμης για την γενοκτονία των Ποντίων, μετά από 10 μέρες είναι η ημέρα μνήμης για την άλωση της πόλης, ενώ η 14η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως ημέρα μνήμης της μικρασιατικής καταστροφής, ημερομηνίες κατά τις οποίες λαμβάνουν χώρα διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις από πολιτικούς και πολιτιστικούς φορείς.
Αν είναι δυνατόν! Πρέπει να είμαστε η μοναδική χώρα στον πλανήτη, η οποία επιλέγει να μιμνήσκει τις ήττες και τις συντριβές της, τις πανωλεθρίες και τις γενοκτονίες της. Μια σοβαρότατη, αν όχι η πιο σοβαρή, από τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας, είναι το να μην παραδεχόμαστε τις ήττες μας, να μην αναλαμβάνει ποτέ κανείς την ευθύνη και πάντοτε να μας φταίνε οι άλλοι! Αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του λαού μας το συναντάμε και στην καθημερινή ζωή. Γίνονται π.χ. εκλογές όλοι, μα όλοι, είναι νικητές, άλλος γιατί εξελέγη κυβέρνηση, άλλος γιατί εξελέγη, αντιπολίτευση, άλλος γιατί είναι η τρίτη πολιτική δύναμη, άλλος γιατί κατάφερε να μπει στη συγκυβέρνηση, άλλος γιατί αύξησε τα ποσοστά του, άλλος γιατί κατάφερε να μείνει στα ίδια ποσοστά με τις προηγούμενες εκλογές και άλλος γιατί παρά τις λάθος κινήσεις του παρελθόντος κατάφερε να μπει στη βουλή, έστω και με το 3%. Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί; Μα είναι όλοι νικητές,κανείς δεν είναι χαμένος!
Αλλά μήπως τα ίδια δεν συμβαίνουν και στον αθλητισμό ή στον καλλιτεχνικό χώρο; Πάντα ο νικητής είναι αμφισβητούμενος και ο χαμένος είναι ο αδικημένος της υπόθεσης είτε από την διαιτησία/κριτές, είτε από το σύστημα γενικά, είτε από τη θεά τύχη. Αυτό ξεκινά βέβαια από την ίδια την νεοελληνική οικογένεια, η οποία φουσκώνει υπέρ του δέοντος τα μυαλά των παιδιών για τις "ιδιαίτερες" ικανότητες τους και τα όποια "χαρίσματα" τους, όσο βέβαια βρίσκονται στην ασφάλεια του προστατευμένου μικρόκοσμου  της οικογενειακής κατοικίας, γιατί μετά στον έξω κόσμο και ειδικά σε διεθνές ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο, οι ήττες και οι "σφαλιάρες" πέφτουν απανωτές και τότε πέφτουν όλοι από τα σύννεφα και ψάχνουν να βρουν κάποιον τρίτο να φορτώσουν την ευθύνη της χασούρας και της παταγώδους αποτυχίας.  Ποτέ κανείς δεν παραδέχεται την ήττα του σε αυτή τη χώρα, αυτό είναι πλέον δεδομένο, αλλά να φτάσουμε και στο σημείο να διοργανώνουμε ημέρες μνήμης για τις μεγάλες μας πανωλεθρίες ως λαός; Αυτό πραγματικά με ξεπερνά...
Στην πραγματικότητα θα έπρεπε να θέλουμε να διαγράψουμε από τη μνήμη μας δια παντός αυτές τις ημερομηνίες, αλλά επειδή ορισμένοι θα ισχυριζόντουσαν, ότι έτσι διαγράφουμε και ένα μεγάλο και σημαντικό μέρος της ιστορίας μας, και θα είχαν και δίκιο, δεν λέω να ξεχάσουμε τι έγινε, ίσα ίσα. Αυτό που λέω είναι πως θα έπρεπε αυτές οι μελανές σελίδες της ιστορίας μας να διδάσκονται στα σχολεία με κάθε λεπτομέρεια και να γνωρίζουμε όλοι τι ακριβώς συνέβη και γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο. Αντίθετα το επίσημο κράτος μέσω της κρατικής παιδείας φαίνεται να μην θέλει οι Έλληνες να γνωρίζουν τους πραγματικούς λόγους των πανωλεθριών, τις οποίες έχουμε υποστεί ως έθνος ανά τους αιώνας, αλλά να ρομαντικοποιεί τις ήττες και τις σφαγές που υπέστημεν ως λαός, ρίχνοντας πάντα το φταίξιμο σε κάποιον κακό κατακτητή, που φυσικά ήταν ανώτερος μας αριθμητικά και αδύνατον να τον αντικρούσουμε, λες και οι Έλληνες δεν πολεμούσαν ανέκαθεν με υπεράριθμους αντιπάλους. Αυτή η νοοτροπία ξεκινώντας από το σχολείο και αργότερα στην ανώτερη εκπαίδευση, αλλά και το στρατό, έχει περάσει και στους πολίτες, με αποτέλεσμα να δεχόμαστε τις μεγάλες αυτές ήττες ως κάτι το αναμενόμενο και αναπόφευκτο και όχι μόνο αυτό, αλλά το σπουδαιότερο, να αναλωνόμαστε σε ημέρες μνήμης και μνημόσυνα, αντί να προσπαθούμε να ανατρέψουμε την εις βάρος,μας κατάσταση.
Τι δουλοπρεπής συμπεριφορά, ανάξια πραγματικών Ελλήνων!
Θα θυμηθούμε και θα "τιμήσουμε" στις 19 Μαΐου τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού και λίγες μέρες μετά θα θυμηθούμε και θα "τιμήσουμε" τους τελευταίους υπερασπιστές της βασιλεύουσας, θα γίνουν συγκεντρώσεις, ομιλίες, σημαίες, θα παίξει καμιά ποντιακή λύρα, θα τραβήξουν και δυο χορούς και του χρόνου πάλι...
 Σιγά τα ωά κύριοι, προσοχή στα καλσόν και στις βράκες! Σαν δεν ντρεπόμαστε λίγο. Δεν έχω πρόβλημα με αυτούς που κοροϊδεύουν τον εαυτό τους, δικαίωμα τους να το κάνουν και να καλύπτουν έτσι τις αδυναμίες τους και  τις ήττες τους. Έχω όμως πρόβλημα όταν εξαπατάται ένας ολόκληρος λαός, όταν οι θυσίες των προγόνων μας γίνονται αντικείμενο πολιτικής σπέκουλας και φανφαρονισμών.
Λυπάστε για τις χαμένες πατρίδες; Που είναι ένα κίνημα αντίστασης, μια οργάνωση να ηγηθεί τον αγώνα για την ανακατάληψη των χαμένων πατρίδων; Λυπάστε για την άλωση της Πόλης; Πού πήγε η μεγάλη ιδέα που ήταν σύμφυτη με την εξέγερση των αγωνιστών του 1821 μέχρι και τον περασμένο αιώνα; Χάθηκε κάπου στη διαδρομή της πολιτικής ιστορίας του ψευτορωμαίικου, της μόνης χώρας διεθνώς που έχει χάσει τόσα πολλά, αλλά δεν διεκδικεί από κανέναν τίποτα.
Όλα είναι καλώς καμωμένα βλέπεις, τα σύνορα μας είναι καθορισμένα από διεθνείς συμβάσεις, συμβάσεις που μόνο εμείς σεβόμαστε απ' ότι φαίνεται. Άσε που τώρα δεν είμαστε για πολέμους και τέτοια τραβήγματα, εδώ υπογράφουμε τέταρτο μνημόνιο, υπάρχει μεγάλη φτώχεια, για τέτοια είμαστε; Δεν βλέπετε το γίνεται στη Συρία, θέλετε να πάθουμε κι'εμείς τα ίδια; Ας κάνουμε κανένα μνημόσυνο και πολύ τους είναι!
Αφήστε τα μνημόσυνα και τις ημέρες μνήμης, γιατί έτσι όπως το πάμε θα έχουμε πολλές από αυτές στο εγγύς μέλλον. Αν θέλετε να τιμήσετε τους νεκρούς και τους προγόνους μας, κάντε κάτι σημαντικό, διεκδικήστε τα κεκτημένα, ανακτήσετε τα χαμένα. Και ας μη βιαστούν κάποιοι να με χαρακτηρίσουν ως φιλοπόλεμο, δεν μιλώ απαραίτητα για πόλεμο, αλλά δεν τον απορρίπτω και ολότελα, αν αυτός κρίνεται απαραίτητος. Άλλωστε γι'αυτό υπάρχει ο στρατός, έτσι δεν είναι; Ή μήπως σιωπηλά έχουμε όλοι αποδεχτεί, ότι ο στρατός στην Ελλάδα έχει αμυντικό χαρακτήρα μόνο; Αυτή βέβαια είναι μία άλλη συζήτηση και όχι επί του παρόντος.
Για να επιστρέψουμε στο θέμα μας, είναι τόσα πολλά τα πεδία που θα πρέπει να ανακτήσουμε που τα χαμένα εδάφη όντως μπορούν να περιμένουν. Ας ανακτήσουμε πρώτα την εθνική κυριαρχία μας και την πολιτική ανεξαρτησία μας, οι οποίες έχουν χαθεί μέσα σε έναν κυκεώνα ευρωπαϊκών και διεθνών πολιτικών και οικονομικών συμβάσεων, πάντοτε όμως με την δική μας βούληση και απόλυτη ευθύνη και όχι μόνο από δόλο των "κακών εταίρων". Ας διασφαλίσουμε τα τωρινά μας σύνορα, που είναι τα πλέον διάτρητα σε όλη την Ευρώπη και επιτρέπουν στον καθένα να τα περνά ανεξέλεγκτα και ανενόχλητος, ευτελίζοντας έτσι κάθε έννοια κρατικής υπόστασης. Ας ανακτήσουμε πρώτα την χαμένη μας αξιοπρέπεια σαν λαός, αλλά και σαν μεμονωμένα άτομα, που επιτρέψαμε σε όλους αυτούς τους ξενόφερτους και εγχώριους δυνάστες να μας στερήσουν την εθνική και ατομική μας υπερηφάνεια. Ας ανακτήσουμε ένα αξιοπρεπές βιωτικό επίπεδο, το οποίο βελτιωνόταν γενιά με τη γενιά παρόλο τους διαρκείς πολέμους και τον εσωτερικό και διεθνή αναβρασμό που κυριαρχούσε σε προηγούμενα χρόνια, για να φτάσουμε σήμερα την εποχή της αφθονίας και της ευημερίας να είμαστε οι φτωχοί συγγενείς της Ευρώπης, αυτοί που ζουν με ελεημοσύνη, γιατί αν δεν το έχεις καταλάβει με ελεημοσύνη ζούμε αυτή τη στιγμή, εκεί μας κατάντησαν οι πολιτικοί μας ταγοί και οι άλλοι σύγχρονοι κοντζαμπάσηδες, που τόσα χρόνια λυμαίνονται το κράτος για ίδιον όφελος.
Κάνε πρώτα αυτά "συνέλληνά" μου και ύστερα βγες και κάνε όσες ημέρες μνήμης και μνημόσυνα θες. Μόνο έτσι θα δείξεις, ότι σέβεσαι και τιμάς το αίμα των προγόνων σου, όχι με ομιλίες σε μικρόφωνα με χορούς και με τραγούδια.
Η Ρωμανία κι' αν πέρασεν ανθεί και φέρει κι'άλλο...  Μακάρι να είναι έτσι, γιατί μέχρι τώρα μας έφερε την εικόνα της Παναγίας της Σουμελά για λαϊκό προσκύνημα και κάτι πιροσκί.

Υ.Γ. Δεν κατέχω τα δικαιώματα της φωτογραφίας, αλιεύτηκε από το διαδίκτυο και συγκεκριμένα από το blog "Ινφογνώμων Πολιτικά" 

Δάμων και Φιντίας

Στις Συρακούσες την τρανή των Κορινθίων αποικία,

δυο φίλοι αχώριστοι επροκάλεσαν τον φθόνο.

Ήταν γνωστοί διότι ασκούντο εις την φιλοσοφία

μα κατηγόρησαν τον έναν πως είχε σχέδια για φόνο.

Οι δύο Πυθαγόρειοι Δάμων και Φιντίας

ιδέες εφέροντο πως είχαν δημοκρατικάς·

σαν άκουσε ο τύραννος τας συκοφαντίας,

εθέλησε να τους χωρίσει δια παντός και μονομιάς.

Έτσι ο τύραννος Διονύσιος τον Φιντία εκατηγόρει

για πιθανή ανατροπή της ιδικής του τυραννίας·

μ' άλλο πράγμα είχε στο νου κι’ άλλο τον απησχόλει,

το ήθος και τα όρια της πυθαγόρειας φιλίας.

Εγνώριζε καλώς, πως μ' όρκο αυτή ήταν δεμένη,

ακόμη κι’ εις τον θάνατον εμπρός, να μην λυγίσει·

και θέλησε να τους εκθέσει σ' όλη την οικουμένη,

πως ήταν τάχα μόνο λόγια και να τους ευτελίσει

Σαν ζήτησε ο Φιντίας ως τη δύση αναβολή,

τα της οικογενείας του επιθυμών να διευθετήσει,

αντέτεινε ο Διονύσιος μ' όλη του την υπερβολή,

τον Δάμωνα εις τη θέση του μελλοθάνατου ν' αφήσει.

Ο Δάμων προθυμότατα το ρόλο του εδέχθη,

σίγουρος καθώς ήταν, πως ο Φιντίας θα γυρίσει·

κι' αν πάλι εκείνος δεν τηρούσε τον λόγο που υπεσχέθη,

κάποιο ανυπέρβλητο εμπόδιο δεν θα τον είχε αφήσει.

Αγκαλιάστηκαν οι φίλοι κι' όρισαν σύντομα εις το επανιδείν.

Σαν αστραπή εχάθη στον ορίζοντα ο Φιντίας·

Μα ο Δάμων ουδόλως εσκοτίζετο δια την δικήν τού επιστροφήν,

μονάχα εχαίρετο που εγενετ’ ο προστάτης της φιλίας.

Ο Διονύσιος απ’ την άλλη τον Φιντία περιγελούσε,

λέγοντας μην προσδοκά, ο φίλος του πίσω να φανεί·

εκείνος ευτυχής κάπου αλλού τώρα θα ζούσε,

εκτίοντας αυτός την δική του την ποινή.

Κόντευε πια να δύσει ο ήλιος, μα ο Φιντίας πουθενά,

ανήσυχος ο όχλος αρχίνησε το μουρμουρητό

λοιδορώντας με μανία τη σχολή του Κρότωνα,

πως δεν κάνουν εις τα έργα, μόνο για το μιλητό...

Τον Δάμωνα αρπάζουν για να βάλουν στον σταυρό

αφού η ώρα είχε παρέλθει κι' είχε ο ήλιος πια κρυφτεί.

Ατάραχος προσεύχεται εις τον άγνωστο θεό,

μη τυχόν σιμά εις το τέλος ο Φιντίας αφιχθεί.

Επήραν να τον δέσουν εις τον σταυρόν επάνω,

με προσβολές τον χλεύαζαν οι δημαγωγοί·

"σε ξέχασε ο φίλος σου κακομοίρη Δάμων"!

Μα άξαφνα ακούστηκε στεντόρεια φωνή:

Σταθείτε! Τι πάτε εκεί να κάμετε; Εμένα θε να βλάψετε...

κι’έχω φτάσει τώρα εδώ, όχι πολύ αργά, ευτυχώς!
Απ' τον σταυρόν αμέσως εκείνον κατεβάσετε·

ξεπρόβαλε απ΄ το πλήθος ο Φιντίας κάθιδρος.

- Καλώς τον φίλον τον αδελφικόν! Κατόρθωσες να’ ρθεις τελικώς
αγαπημένε μου Φιντία, μα πέρασεν τώρα η προθεσμία.

Έδυν ο ήλιος ως οράς κι' άραγε ετούτοι ορθώς 

γυρεύουν να επιβάλλουν την δίκαιη μου τιμωρία.

- Φίλτατε Δάμωνα, που τη σοφία σου αφάνταστα εκτιμώ

και πάντοτε τα λόγια σου μιλάνε στην ψυχή μου·

τι κι' αν αργοπορημένος, ωστόσο  πρόφτασα να’ ρθω·

κανείς δεν θα εκτελεστεί εις την θέση την δικήν μου!

Σάστισε ο Διονύσιος, βουβάθηκε το πλήθος·

τέτοιο θέαμα ποτέ κανείς δεν είχε ματαδεί.

Δυο φίλοι να λογομαχούν μ’ ευγένεια και ήθος,

ποιος απ’ τους δυο τους πρόκειται απά στο σταυρό να μπει!

Του τύραννου ελύγισ' η καρδιά μπρος στο θέαμα αυτό
κι' ευθύς λευτέρωσε τους δυο, ζητώντας μόνο μία χάρη·

να τον δεχτούν στην συντροφιά ως τρίτο φίλο καρδιακό.

Πώς αλλάζουνε οι ρόλοι απ’ τη μια στιγμή στην άλλη…


Ιωάννης Κατής
16/05/17
Revised  4/1/19

Η αξία της αλήθειας για την ολοκλήρωση του ατόμου στις σύγχρονες κοινωνίες

Του Ιωάννη Κατή

26/04/2017
 
Ένα μικρό ψέμα δεν παύει να είναι ένα ψέμα και να φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά στοιχεία και τις συνέπειες του ψεύδους. Το ψέμα όσο και μικρό και αν είναι από τη στιγμή που θα γίνει αντιληπτό, βάζει αμέσως σε σκέψεις το άτομο που το ανακαλύπτει, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη του προς το άτομο που ψεύδεται με ό,τι συνεπάγεται αυτό. Είναι άλλωστε λίγο πολύ γνωστή η ρήση του Αλβέρτου Αινστάϊν πως:  Όποιος είναι απρόσεκτος με την αλήθεια στα μικρά ζητήματα, δεν μπορεί να είναι αξιόπιστος στα μεγάλα ζητήματα.
   Πόσες φορές έχει τύχει να ακούσουμε κάτι κι'εκείνη τη στιγμή να ξέρουμε ότι αυτό που ακούμε δεν είναι παρά ένα ψέμα; Πόσες φορές δεν ανακαλύψαμε πως κάποιο προσφιλές μας πρόσωπο μας είπε κάποτε ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο ψέμα ή μας απέκρυψε ολόκληρη την αλήθεια, κάτι το οποίο ισούται με ψεύδος, γιατί ως γνωστόν η μισή αλήθεια είναι ένα μασκαρεμένο ψέμα, κι'επειδή ακριβώς είναι ένα καλλωπισμένο ψέμα, ίσως αυτή η περίπτωση είναι ακόμα χειρότερη από ένα απλό ψέμα. Κάπως έτσι δημιουργείται το κουτσομπολιό, το οποίο δεν είναι κάτι άλλο από ψέμα που φτιάχνεται από κάποια αλήθεια. Η αλήθεια δεν αλλοιώνεται μόνο όταν αφαιρείς κάτι από αυτή, αλλά και όταν προσθέτεις κάτι σ'αυτή, σύμφωνα με την ιουδαϊκή διδασκαλία του Ταλμούδ.
   Ο άνθρωπος που αναγκάζεται να καταφύγει στο ψέμα, όσο μικρό κι'αν είναι αυτό, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την αλήθεια, όποια κι'αν είναι αυτή και συνεπώς είναι ανελεύθερος, δέσμιος των προσωπικών του επιλογών, αντιλήψεων και πράξεων. Η ανελευθερία από την άλλη συνιστά δειλία καθώς μόνο ένας δειλός μπορεί να παραμένει δέσμιος των προσωπικών του επιλογών και παθών, μη προσπαθώντας με κάθε τρόπο να ελευθερωθεί από αυτά, αλλά επιλέγοντας απλώς να τα καλύψει με διαφόρων λογής ψέματα, μικρά, μεγάλα, σημαντικά, ασήμαντα, ουσιώδη ή ανούσια, σαν να προσπαθεί να καλύψει τη σκόνη κάτω από το χαλί.
   Η ανελευθερία του να ζει κανείς ή να καταφεύγει συχνά, ακόμη και χωρίς σοβαρό λόγο, στο ψέμα, είναι αυτή που κάνει πολλούς ανθρώπους δυστυχισμένους. Ας θυμηθούμε τη χαρακτηριστική φράση του Θουκυδίδη από τον επιτάφιο του Περικλή " εύδαιμον τό ελεύθερον το δέ ελεύθερον το εύψυχον".
Η ευτυχία βασίζεται στην ελευθερία και η ελευθερία στην γενναιότητα.  Ναι, θέλει θάρρος να λες πάντα την αλήθεια με κάθε κόστος, να μην στρογγυλεύεις και ωραιοποιείς τις καταστάσεις, να μην λες μικρά ή και μεγαλύτερα ψέματα, που σε βοηθούν στις καθημερινές κοινωνικές σου συναναστροφές, αλλά παράλληλα έχουν κι' ένα μεγάλο κόστος στην προσωπικότητα του ατόμου και συνεπώς σε όλη την κοινωνία, αφού αυτή δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σύνολο ατόμων.
   Το κόστος δεν είναι άλλο από αυτό που περιγράψαμε παραπάνω, μια διαρκής κατάσταση ανελευθερίας, η οποία τείνει να γίνει συνήθεια στην καθημερινή μας ζωή δηλητηριάζοντας τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, με αποτέλεσμα αυτοί να είναι συνεχώς επιφυλακτικοί με τους συνανθρώπους τους, ευρισκόμενοι πάντοτε σε μια αμυντική στάση, γιατί όπως χαρακτηριστικά είπε ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω, Η τιμωρία του ψεύτη δεν είναι ότι δεν τον πιστεύουν, αλλά ότι αυτός δεν μπορεί να πιστέψει κανέναν. Είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι κάποιος λέει την αλήθεια, όταν ξέρεις ότι εσύ στη θέση του θα έλεγες ψέματα.Το αποτέλεσμα αυτής της παθολογικής κατάστασης είναι το άτομο να απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από την αλήθεια και τον πραγματικό του εαυτό. Δημιουργεί έτσι σιγά σιγά μια ψευδή εικόνα του εαυτού του για να τροφοδοτήσει τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας που συναναστρέφεται, η οποία εικόνα με τον καιρό και με την συνέχιση αυτού του φαύλου κύκλου, φτάνει στο σημείο να εξοβελίσει την πραγματική εικόνα και τον χαρακτήρα του ατόμου. Είναι αυτό που είχε πει ο Λένιν: Ένα επαναλαμβανόμενο ψέμα, γίνεται αλήθεια. Γίνεται έτσι μακροπρόθεσμα ο ίδιος θύμα των επιλογών του, καθώς τα διάφορα ψέματα που αναγκάζεται να χρησιμοποιεί σχεδόν επί καθημερινής βάσεως, επιστρέφουν πίσω στον ίδιο σαν μπούμερανγκ , πολλές φορές για να τον στοιχειώσουν. Όταν η αλήθεια και η πραγματικότητα μπερδεύονται με το ψέμα και τη φαντασία, χωρίς αυτά να μπορούν να ξεχωρίσουν το ένα από το άλλο, τότε δημιουργείται μια νοσηρή κατάσταση, που αργά ή γρήγορα θα κάνει το άτομο δυστυχισμένο. Γιατί πως μπορεί να είναι πραγματικά ευτυχισμένος κάποιος που αναγκάζεται να υποκρίνεται και να ψεύδεται; Πως μπορεί κανείς να είναι ευτυχής, όταν δεν είναι ο ίδιος, αλλά κάποιος άλλος; Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι και διδάσκαλοι σε κάθε εποχή, έδιναν μεγάλη σημασία και βαρύτητα στην αλήθεια και καταδίκαζαν όλοι ανεξαιρέτως το ψεύδος.
   Μα γιατί κάποιος αναγκάζεται να καταφύγει στο ψέμα, αποσιωπώντας ή αποκρύπτοντας την αλήθεια ακόμα και για τα πιο ασήμαντα πράγματα; Το πρόβλημα με τα ψέματα και την εξαπάτηση είναι ότι η αποτελεσματικότητά τους βασίζεται εξ ολοκλήρου σε μια σαφή αντίληψη της αλήθειας, την οποία ο ψεύτης και απατεώνας επιθυμεί να αποκρύψει. Συνήθως αυτό γίνεται όταν θέλουμε να εξαπατήσουμε ή επειδή επιθυμούμε να είμαστε σε όλους αρεστοί ή απλά όταν δεν μπορούμε να διακρίνουμε το σωστό από το λάθος, το σπουδαίο από το ευτελές, το άξιο από το ανάξιο. Οι μάζες δεν διψούν για αλήθεια. Όποιος μπορεί να τις προμηθεύσει με ψευδαισθήσεις γίνεται εύκολα ο κυρίαρχός τους. Όποιος προσπαθήσει να διαλύσει τις ψευδαισθήσεις τους γίνεται εύκολα θύμα τους αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γάλλος ανθρωπολόγος Gustav Le Bon. Κάποιες άλλες φορές πάλι μπορούμε να οδηγούμαστε στο ψέμα από τις πεποιθήσεις μας, θρησκευτικές, πολιτικές κτλ. Ο Γερμανός φιλόσοφος Νίτσε αναφέρει χαρακτηριστικά πως:  Οι πεποιθήσεις είναι μεγαλύτεροι αντίπαλοι της αλήθειας από τα ψέματα. Πολλές φορές επίσης έχουμε αμφιβολίες για το πως θα μας αντιμετωπίσουν αν πούμε την αλήθεια όπως είναι, αν η στάση μας σε ένα ζήτημα θα ικανοποιήσει τον απέναντι και γι'αυτό επιλέγουμε την φαινομενικά "ασφαλή" λύση του ψέματος. Όταν έχεις αμφιβολίες, πες την αλήθεια τονίζει ο Μαρκ Τουέην. Συνεπώς κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να μας προβληματίζει στην πραγματικότητα, αλλά με το θάρρος της γνώμης μας να λέμε πάντα την αλήθεια. Θάρσει. Λέγων τ' αληθές ου σφαλεί ποτε, έλεγε ο μεγάλος τραγικός Σοφοκλής, παίρνοντας θάρρος και λέγοντας την αλήθεια ποτέ δεν σφάλεις, οπότε δεν έχεις και λόγο ν' ανησυχείς για το πως θα πάρουν οι άλλοι τα λεγόμενα σου, εφόσον αυτά είναι αληθή.
   Από την άλλη, η αλήθεια, αν και δεν της φαίνεται, είναι πάντοτε η πιο εύκολη και απλή λύση. Απλά γαρ εστι της αληθείας έπη, έλεγε ο άλλος μεγάλος αρχαίος μας τραγικός, ο Αισχύλος, αλλά και ο Ευριπίδης λέει ακριβώς το ίδιο πράγμα:  Απλούς ο μύθος της αληθείας έφυ. Η αλήθεια υπάρχει και συνεπώς είναι πολύ απλό να την εκφράσεις, το ψέμα όμως θα πρέπει να εφευρεθεί. Το μεν αληθές εν, το δε ψεύδος πολυσχιδές λέγει και ο μεγάλος άγιος της ορθόδοξης  εκκλησίας Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Τα λόγια της αλήθειας είναι απλά σε αντίθεση με το ψέμα, που είναι πολύπλοκο και θα πρέπει κανείς να εφευρίσκει διαρκώς καινούρια ψέματα για να συμπληρώνει το ένα το άλλο και να το ενδυναμώνει, χωρίς αυτό να σταματά ποτέ. Όσο μεγαλύτερο το ψέμα τόσο πιο εύκολα γίνεται πιστευτό από τις μάζες, έλεγε ο Αδόλφος Χίτλερ. Παρ όλη όμως την προσπάθεια του ψεύτη, όσο εφευρετικός και αν είναι και όσο καλή μνήμη και αν διαθέτει, όπως σκωπτικά έλεγε ο λατίνος ρήτωρ Μ. Φάβιος Κοϊντιλιανός,  ωστόσο, "Άγει δε προς φως την αλήθειαν χρόνος", βεβαιώνει ο ποιητής Μένανδρος από τα βάθη των αιώνων... Κάποια στιγμή αναπόφευκτα, η αλήθεια θα λάμψει. Το να λες ψέματα είναι ένα υπέροχο πράγμα επειδή σε οδηγεί στην αλήθεια επισημαίνει και ο Ντοστογιέφσκι, ενώ ο σύγχρονος Γάλλος, ποιητής και συγγραφέας Gregoire Lacroix, θεωρεί πως δεν είναι λίγες οι φορές όπου η αλήθεια είναι το αποτέλεσμα διαφόρων ψεμάτων που συσσωρεύονται και αλληλοεξουδετερώνονται.
Συνεπώς είναι και μάταιο να λέγει κανείς ψέματα, αφού κάποια στιγμή το ψευδές σαθρό οικοδόμημα θα καταρρεύσει υπό το βάρος της αληθείας.
Εκτός όμως από μάταιο, το να λέγεις κανείς ψέματα είναι και ανούσιο, άκαρπο, δεν βοηθά στην εξέλιξη της προσωπικότητας του ατόμου. Ουκ εξάγουσιν καρπόν οι ψευδείς λόγοι, συνεχίζει ο Σοφοκλής να κατακεραυνώνει το ψεύδος και να υπερασπίζεται την αλήθεια ως τον μοναδικό ασφαλή δρόμο ελευθερώσεως του ανθρώπου από τις ανασφάλειες και την κενοδοξία του και ολοκληρώσεως του ατόμου, ενώ μια αφρικανική παροιμία λέγει το εξής: Το ψέμα βγάζει λουλούδια, αλλά δεν βγάζει καρπούς!  Στο ίδιο πνεύμα και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης αναφέρει στο ιθ’ 35: Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει ημάς, αλλά και ο κατά πολύ μεταγενέστερος Ρώσος συγγραφέας Μαξίμ Γκόρκι συμφωνεί και επαυξάνει προσδίδοντας στην αλήθεια θεϊκή διάσταση: Τα ψέματα είναι η θρησκεία των σκλάβων και των αφεντικών. Η αλήθεια είναι ο θεός του ελεύθερου ανθρώπου. Η αλήθεια ελευθερώνει. Το νόημα των πραγμάτων, το νόημα της ίδιας της ζωής είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτό μόνο μέσα από τον διαρκή αγώνα για την αναζήτηση της αλήθειας, ο οποίος αγών πολλές φορές έχει περισσότερη αξία από την ίδια της γνώσης της αλήθειας. Ειδάλλως, ο άνθρωπος θα παραμένει πάντοτε ανολοκλήρωτος και με αλλοιωμένη αντίληψη και γνώση επί των πραγμάτων, όπως ακριβώς στον γνωστό πλατωνικό μύθο του σπηλαίου, όπου οι άνθρωποι του σπηλαίου ζούσαν αλυσοδεμένοι μέσα στο σκοτάδι, βλέποντας μόνο τις σκιές των πραγμάτων από μία φωτιά, έχοντας έτσι την εντύπωση πως οι σκιές των πραγμάτων, τα απεικάσματα αυτά της πραγματικότητας, είναι τα ίδια τα πράγματα. Μόνο αν κάποιος απαλλαχτεί από τα δεσμά του ψεύδους, από όπου και αν προέρχονται αυτά, είτε από τον ίδιο του τον εαυτό, είτε από τους εξουσιαστές του, θα μπορέσει να βγει από το σπήλαιο και να αντικρίσει τα πράγματα όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα, υπό το αληθινό φως του ηλίου και όχι τις σκοτεινές και ψεύτικες σκιές αυτών, υπό το αχνό μισοσκόταδο μιας φλόγας. Τότε θα αντιληφθεί την πλάνη μέσα στην οποία ζούσε όλον αυτόν τον καιρό και τις ψευδαισθήσεις όσων εξακολουθούν να ζουν στο σκιώδες σπήλαιο.
Βλέπουμε λοιπόν πως τόσοι πολλοί και σπουδαίοι διανοητές, άνθρωποι του πνεύματος, που έζησαν σε εντελώς διαφορετικές εποχές και σε διαφορετικά καθεστώτα, όλοι ανεξαιρέτως εξάρουν την αρετή της αληθείας και καταδικάζουν το ψέμα.  Μα καμιά φορά η αλήθεια μπορεί να είναι πικρή και να μας στεναχωρήσει, θα μπορούσε να πει κάποιος. Η αλήθεια είναι πικρή, μόνο όταν έχουν προηγηθεί πολλά ψέματα. Ο κόσμος είναι πολύ επικίνδυνος για οτιδήποτε άλλο εκτός από την αλήθεια και πολύ μικρός για οτιδήποτε άλλο εκτός από την αγάπη. Αν φοβάσαι μήπως η αλήθεια καταστρέψει αυτό που έχεις χτίσει ως τώρα με κόπο, την προσωπική σου εικόνα, τις διαπροσωπικές και κοινωνικές σου σχέσεις, την επαγγελματική σου καριέρα, μην σε απασχολεί άλλο αυτός ο φόβος. Αν κάτι μπορεί να καταστραφεί από την αλήθεια, τότε αξίζει και να καταστραφεί από την αλήθεια λέει πολύ σωστά ο σπουδαίος Αμερικανός αστρονόμος Καρλ Σαγκάν.  Συνεπώς, μην διστάζεις να πεις την αλήθεια, φοβούμενος την γνώμη της κοινωνίας, όταν αυτή αποδεδειγμένα βρίσκεται βουτηγμένη μέσα στο ψέμα. Μια τέτοια κοινωνία είναι ανίσχυρη για οτιδήποτε ουσιώδες, μόνο όταν βγάζει την αλήθεια στο άπλετο φως του ηλίου, μπορεί η κοινωνία να είναι πραγματικά ισχυρή σύμφωνα με τον εξαιρετικό Γάλλο νατουραλιστή συγγραφέα Εμίλ Ζολά.
Δυστυχώς είμαστε αναγκασμένοι να υπάρχουμε σε έναν ψεύτικο κόσμο, όπου τις περισσότερες φορές η αλήθεια είναι το ακριβώς αντίθετο από αυτό που γενικά θεωρείται σωστό, όμως το να είμαστε οι ίδιοι ψεύτικοι σε έναν υπαρκτό κόσμο είναι ακόμη χειρότερο. Το να λες την αλήθεια μέσα σε μια εποχή παγκόσμιου ψεύδους, είναι μια πράξη επαναστατική. Οι αλήθειες δεν είναι σχετικές, αυτό που είναι σχετικό είναι οι απόψεις για την αλήθεια, τονίζει ο Κολομβιανός συγγραφέας Nicolas Gomez Davilla. Γι'αυτό θα πρέπει πάντα ο εχέφρων άνθρωπος να έχει υπόψιν του την προειδοποίηση του Άγγλου κληρικού και διανοούμενου του 17ου αι. Benjamin Whichcote, πως Τα μακρύτερα σπαθιά, τα δυνατότερα πνευμόνια, οι περισσότερες φωνές είναι εσφαλμένα κριτήρια για την αλήθεια. 
Κλείνοντας αυτό το άρθρο, θεωρώ πως θα πρέπει όλοι όσοι αγαπούν την αλήθεια να συμφωνήσουν με τον πολυτάλαντο και πολυσχιδή ποιητή και ζωγράφο William Blake, ο οποίος λέγει χαρακτηριστικά: Όταν λέω την αλήθεια, δεν το κάνω για να πείσω εκείνους που δεν τη γνωρίζουν, αλλά για να υπερασπιστώ αυτούς που τη γνωρίζουν. Άρα ούτε θα πρέπει να μας νοιάζει η απήχηση που έχει αλήθεια στον πολύ κόσμο, αλλά η αξία του να συστρατεύεται κανείς με τους λίγους άξιους υποστηρικτές και υπερασπιστές της.
Η αλήθεια είναι ένα Υψηλό ανθρώπινο ιδανικό και ο σεβασμός και η πίστη σε αυτή, πλησιάζει πολύ στο να είναι η βάση κάθε ηθικής. Το Υψηλό ωστόσο παραμένει κατ' ανάγκη σκοτεινό και απλησίαστο για τους περισσότερους Αδύναμους ανθρώπους. Αυτό που μπορεί να είναι σαφές για έναν ηλίθιο δεν είναι άξιο της προσοχής μου, λέγει σε άλλο σημείο ο Άγγλος οραματιστής και μυστικιστής, φέρνοντας κάπως στο νου την ρήση του Γάλλου Διαφωτιστή Ελβέτιου, ότι: Η αλήθεια είναι ένας δαυλός που λάμπει μες στην ομίχλη, χωρίς να την διαλύει. Ακόμη όμως και αν το λαμπρό φως της αλήθειας δεν μπορεί να διαλύσει το ομιχλώδες σκότος του ζοφερού ψεύδους, το φως αυτό παραμένει εκεί λαμπερό δείχνοντας τον δρόμο, ως αιώνιος σηματωρός, σε αυτούς που θέλουν να βγουν από το σκοτάδι της ανελευθερίας και των ψευδαισθήσεων τους. Το αν θα επιλέξει κανείς να ακολουθήσει το δρόμο προς το φως ή αν θα συνεχίσει να περι-πλανάται στα σκοτάδια και στην ομίχλη, είναι καθαρά στο δικό του χέρι. Η αλήθεια είναι εκεί για όλους, όλοι μπορούν να τη δουν να λάμπει, αλλά λίγοι τελικά θα την προσεγγίσουν, κυρίως γιατί η αλήθεια συνήθως τυφλώνει όσους έχουν συνηθίσει να ζουν στο ψέμα, όπως ακριβώς το φως τυφλώνει όσους βγαίνουν απότομα από το σκοτάδι.

* Πολλά από τα αποφθέγματα στο παρόν άρθρο χρησιμοποιήθηκαν από τη σελίδα Γνωμικολογικόν:

http://www.gnomikologikon.gr/

Αποσύνθεσις

Τι κι'αν περνούν χωρίς σταματημό μέρες, μήνες, χρόνια
τι κι'αν συμβούν στο διάβα τους τόσα κι' άλλα πολλά;
Πόσοι άνθρωποι περνούν και χάνονται σαν πιόνια;
Μες του χρόνου την αχλή, όλα μοιάζουνε θολά

Οικτίρω τους θρασείς και τους κουτούς ανθρώπους
αυτούς που γέρασαν μα μυαλό δεν έβαλαν καθόλου
που έχουν πτυχία και κύρος δίχως να έχουν τρόπους
που κάνουν το σταυρό τους, μα είναι του διαβόλου

Πικραίνομαι αφάνταστα και για τούτη τη γενιά
που ξέχασε κάθε λογής ιδανικά και αξίες
κι' άλλο δεν έμαθε, παρά να ζει με δανεικά,
χωμένη μες' τη δηθενιά και ξενόφερτους παρίες

Μα πιότερο μ'απασχολούν οι μέλλουσες γενιές
τι έργο θα παράγουν, τι βίο θα διάγουν
τι χαρακτήρα θα χουν και αν θα ζουν με τις ψευτιές...
Θα τελειώσουν τη μιζέρια ή απλώς θα την προάγουν;

Δύσκολες λεν πως έγιναν οι σχέσεις των ανθρώπων
καταχνιά και συννεφιά στις ψυχές έχει πλακώσει
όλος ο κόσμος στο έλεος μονόφθαλμων Κυκλώπων
κι' ο Δυσσέας άφαντος, παλούκι να καρφώσει

Μπας και τους τυφλώσει, στης εξουσίας απάνου το μεθύσι
και βγούμε έτσι απ' τη σπηλιά οι λοιποί κοινοί θνητοί
φορώντας ο καθένας την προβιά που του αξίζει
κι' αφήνοντας στο έλεος τον δόλιο αυλητή...

Μα για να γίνεις ο "Κανένας", πρέπει πρώτα να' σαι κάποιος
τ' ανάποδο δεν γίνεται, όσο κανείς κι' αν προσπαθεί
Όπως ο ώριμος καρπός, που μπορεί να γίνει σάπιος
μ' απ' τη σαπίλα δεν μπορεί νέος καρπός να γεννηθεί


Ιωάννης Κατής
13/04/17

The Soundtrack:

Instinctive or Intuitive Archery?

There has been a discussion lately in the global traditional-instinctive archery community, whether the term "instinctive" is accurate and descriptive in archery or the term "intuitive" is more appropriate. I, for the first time was introduced to the term "intuitive" instead of "instinctive" three years ago during an online debate about traditional archery by a French-Canadian "traditional" archer-hunter, who din't even use a trad. bow, but the american hunting bows (you know the ones with the pistol handle and arrow self, which for some reason, they call "traditional" in America).
Since then i've crossed this term debate a couple of times on some fb groups. So here's what i think on the subject:

Latin word "instict" actually comes from the ancient Greek word "ένστικτον" (pron. ensticton) which is the word for the neutral adjective, meaning originally something that bares an engraved or embroidered mark.
The word today is used to express the innate tendency or capacity of man to act or react spontaneously, without involving the sense or the will.
Intuition on the other hand is used to express one's ability to be aware of things that are not visible to the physical senses, which can not be proved by logic or what is still missing.

Clearly i stand for "instinctive", as long as one is truly an instinctive archer and shoots without using any kind of aiming methods or prearranged forms, styles and techniques (such as anchor points,knocking points etc) or thinking it too much.
I know lots of people who claim to be instinctive archers, though they take their time to aim and reflect on their shots and used equipment and approaching archery with a "scientific" prospect, which is totally fine by all means, but not so "instinctive" and primary.

Intuition also applies in all kinds of archery, but it's dominant in certain styles. It's the mentality, a state of the mind for some people (i guess not all people) when shooting. It's a total different thing and they shouldn't be confused.
Kyudo (Japanese trad. archery) for example, is the highest form of intuitive archery, having to do with a mindset inextricably linked to the zen perspective and worldview, but it also consists of prearranged forms, techniques, rules and regulations, which clearly have nothing to do with instinctive archery.

Ι strongly believe that there is not even an issue here, as the two concepts have totally different meanings and the whole debate started from modern hobbyists and "scientific" archers and hunters, who have probably nothing to do with either instinct or intuition.
If we're talking about primary,primitive,survival or combative archery, then the use of the term "instinctive" is essential, while if we're talking about sport archery,ceremonial or demonstrative archery, then instinct goes to the side and intuition comes in forth.

We in our team "Falcon Hellenic Traditional Instinctive Archery", have developed and practice a unique style that combines both instinct and intuition, depending on the given circumstances and desired outcome.

10/12/2016

Ioannis Katis

Traditional Instinctive Archery Instructor at:
https://www.facebook.com/ieraxarchery/

Hands of Destiny

Ιανουάριος 1986, δεν θα υπήρχε καλύτερος τρόπος να ξεκινήσει μια χρονιά, από την κυκλοφορία ενός τεράστιου δίσκου που επαναπροσδιόρισε σε μεγάλο βαθμό τον αμερικανικό σκληρό ήχο, έθεσε τα θεμέλια για την εισαγωγή νέων στοιχείων στην αγαπημένη μας μουσική για τις δεκαετίες που θα ακολουθούσαν και παράλληλα καθόρισε δυσθεώρητα και απρόσιτα για πολλούς δημιουργικά ύψη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός, πως το συγκεκριμένο άλμπουμ αποτέλεσε την πρώτη κυκλοφορία ανεξάρτητης εταιρείας σε μορφή cd στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Αντικρίζοντας για πρώτη φορά το επιβλητικό ασπρόμαυρο εξώφυλλο με τις κόκκινες γοτθικές γραμματοσειρές, και την αλλόκοτη, α λα H.R. Giger δημιουργία, του Γάλλου καλλιτέχνη Εric Larnoy (R.I.P.), ο οποίος υπήρξε και ο βασικός σχεδιαστής της εν λόγω ανεξάρτητης γαλλικής εταιρείας (Black Dragon Records), νιώθεις να σε μαγνητίζει το βλέμμα αυτής της απροσδιόριστης, γκροτέσκ, δικέφαλης σιαμαίας φιγούρας, που φαίνεται σα να έχει καμπυλώσει τον χωροχρόνο, καταφέρνοντας να σμίξει το παρελθόν με το μέλλον σε κάποιο σημείο μιας διάστασης άγνωστης στα ανθρώπινα γνωσιακα όρια .
Το ίδιο άγνωστη και πρωτόγνωρη θα πρέπει να ακούγονταν τότε και η μουσική των Ηeir Apparent στα αυτιά του μέσου ακροατή. Το τραγούδι που θα μας ταξιδέψει σήμερα είναι το πρώτο κομμάτι της δεύτερης πλευράς του δίσκου, σε μια εποχή που η τοποθέτηση των κομματιών στη σειρά του άλμπουμ καθοριζόταν και από την ποιότητα των τραγουδιών, καθώς το πρώτο κομμάτι κάθε πλευράς του δίσκου ήταν αυτό που διάλεγαν συνήθως οι -πραγματικοί- dj της εποχής για λόγους ευκολίας.
To "Hands of Destiny" ανοίγει λοιπόν την δεύτερη πλευρά του δίσκου και πραγματικά ξεχύνεται σαν ωκεανός, σαν φουρτουνιασμένη θάλασσα και εσύ νιώθεις αμέσως να παλεύεις με τα κύματα για να επιβιώσεις από τον κατακλυσμό των πρωτόγνωρων συναισθημάτων που σε πνίγουν σε κάθε νότα που βγαίνει από τα αυλάκια του βινυλίου. Το βιρτουόζικο παίξιμο της Κιθάρας του Terry Gorle και τα θεατρικά φωνητικά του Paul Davidson, σε μεταφέρουν με μιας εν μέσω της αφηγούμενης τρικυμίας.
Το τραγούδι στιχουργικά πραγματεύεται την αδυναμία του ανθρώπου να ελέγξει τη δύναμη της φύσης και συνεπώς να καθορίσει ο ίδιος την τύχη και το μέλλον του. Oι εικόνες που χρησιμοποιεί για να εκφράσει τους προβληματισμούς του ο Cory Rivers, συνθέτης και στιχουργός του εν λόγω κομματιού και άλλων τραγουδιών στο συγκεκριμένο δίσκο, ο οποίος όμως δεν ανήκει στην βασική σύνθεση του γκρουπ, αλλά μνημονεύεται στα "musical thanks" του δίσκου, είναι αυτές που συνοδεύουν συνήθως τις εκρήξεις ηφαιστείων με τη θάλασσα από λάβα να αποτεφρώνει ολόκληρες πόλεις και τους μεγάλους σεισμούς με τα τεράστια παλιρροϊκά κύματα να καταπίνουν άλλες.
Πόσο μικρός και αδύναμος φαντάζει ο άνθρωπος μπροστά σε αυτά τα τόσο μεγάλα φυσικά φαινόμενα και πόσο ανήμπορος αποδεικνύεται στο να ελέγξει το αόρατο "χέρι της μοίρας"; Όσο μικρός και ανήμπορος φαίνεται να είναι και ο αποσβολωμένος ακροατής μπροστά σε αυτό που εκτυλίσσεται στα αυτιά και στο μυαλό του. Το έξοχο rhythm section με το ίσως και επιτηδευμενα ελαφρώς ξεκούρδιστο μπάσο του Derek Peace και το βαθύ και οξύ ήχο των τυμπάνων του Raymond BLACK, είναι αυτό που καθορίζει το σκηνικό του τρόμου από τα ακραία αυτά φυσικά φαινόμενα, ενώ η συνεχής "παρέμβαση" από τεχνικά εναλλασσόμενα κιθαριστικά ακόρντα και ριφς και η διαρκής προσπάθεια του τραγουδιστή να ξεπεράσει τον εαυτό του και τα όρια του, μας φέρνει στο νου τις συνεχόμενες "τεχνικές" παρεμβάσεις του ανθρώπου στη φύση και την αιώνια επιθυμία του να υπερκεράσει τα όποια όρια και τους εγγενείς περιορισμούς του και να γίνει για λίγο αυτός ο μοναδικός "Θεός"...
Yet in our abundant wisdom
Man can't tame the sky, the mountains, or the sea
Held beyond our understanding, helpless to deny
The Hands of Destiny

20/06/2016
Ιωάννης Κατής

Revelation (Death's Angel)

Σωτήριον έτος 1983. Οι Μanowar αποφασίζουν να γράψουν ένα τραγούδι βασισμένο στα γεγονότα της Αποκάλυψης. Η ανωτέρα θρησκευτική και μυστικιστική θεματική σε συνδυασμό με την μεγαλειώδη και άρτια σε σύνθεση και εκτέλεση μουσική της μπάντας, που βρίσκεται στο ζενίθ της καλλιτεχνικής της δημιουργίας, έχουν ως αποτέλεσμα τη σύνθεση ενός από τους επικότερους ύμνους της σκληρής μουσικής που γράφτηκαν ποτέ.
Στιχουργικά είναι μια από τις ωριμότερες στιγμές του συγκροτήματος και περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την άφιξη του Αρμαγεδδών, ωστόσο είναι η μουσική αυτή που πραγματικά σε βάζει μέσα στο θεόπνευστο αποκαλυπτικό όραμα του Ιωάννη του Θεολόγου. Το κοπάνημα των τυμπάνων από τον συγχωρεμένο Scott Columbus στην εισαγωγή του τραγουδιού σε τοποθετεί με μιας σε ένα σκοτεινό και απόκοσμο σκηνικό, ενώ ο διαολεμένος κοφτός και ανατριχιαστικός ήχος της κιθάρας του Ross the Boss Friedman που ακολουθεί, είναι σαν μια αστραπή να σκίζει τα ουράνια για να ξεχυθούν οι καβαλάρηδες της Αποκάλυψης. O τραγουδιστής Eric Adams δεν βρίσκεται απλώς σε μεγάλα κέφια, αλλά σε μια ιστορική και μνημειώδη ερμηνεία, μετατρέπεται σε έναν αοιδό του τελευταίου βιβλίου της Καινής Διαθήκης, ο οποίος εναλλάσσεται με χαρακτηριστική άνεση από τα πιο σκοτεινά βάραθρα της κολάσεως με την μπάσα και επιβλητική χροιά της στεντόρειας φωνής του, ως τους εφτά ουρανούς με τις αγέρωχες και συνάμα αγωνιώδεις κραυγές του, που σκίζουν την ψυχή σου στα δύο, καθώς πλέον λαμβάνεις ο ίδιος μέρος στην προαιώνια μάχη του καλού και του κακού, του φωτός με το σκότος, της αιώνιας ζωής με το εξώτερο και αιώνιο πυρ. "Revelation, the chosen saved Earth be cleansed in a blaze. Armageddon, the first trumpet blows Hail, fire and blood fall on Satan's throne" απαγγέλλει σαν σε βιβλικό κανόνα ο Εric Adams και η αντίστροφη μέτρηση προς το φινάλε του τραγουδιού και ενδεχομένως του κόσμου ολόκληρου ξεκινάει με το αργόσυρτο ρυθμικό παίξιμο του μπάσου από τον αρχηγό Joey De Maio, για να μας οδηγήσει σε ένα απόλυτο μουσικό, αισθητικό και συναισθηματικό κρεσέντο, όπου όλα τα όργανα συναντώνται για την τελευταία επουράνια μάχη και ο φανερά εκστασιασμένος πλέον αοιδός υπερβαίνει τα εγκόσμια για να μας δώσει την πιο υπερφυσική και ασύλληπτη πολεμική ιαχή που έχει ηχογραφηθεί ποτέ.
ΗΕΑVY METAL ΓΙΑ ΛΙΓΟΥΣ
ΕΠΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΓΙΑ ΕΛΑΧΙΣΤΟΥΣ

20/07/2016

Iωάννης Κατής

Shieldmaiden

Art: The Funeral of Sigurd and Brynhild by C. Butler 1909

Hailing from the land of ice
of snowy mountains and woods mystique
Sky is hidden behind blue eyes
a shieldmaiden from antique

Golden hair like the sun
white skin pure like snow
I desire other none
my love, i think this you should know

For when i look into your face
shinning like the northern lights
I feel proud of my race
and dream of long cold winter nights

Viking woman from the past
of burning desire and unspeakable lust
Surrender yourself now you must
or i shall conquer, this i trust

A shieldmaiden never surrenders

Art: Imogen by Herbert Gustave Schmalz, 1888

but fights her way with sword and shield
Chastising roughly her offenders
and all who dared to challenge thee

"Freya is my protector and Odin is my guide
you ought to know that foolish earl!
For no one claims a maiden's pride
with arrogant words or beads of pearls"

She charged towards him with all her might
screaming in anguish she aimed for the heart
He brought no weapons to this fight
he never had guessed it would go this far

And though he escaped the deadly stroke
out from his wound spilled royal blood
Many earls he had provoked
yet a shieldmaiden picked the glove

He tried to reason her, he tried to explain
even confessed to her his love as a child
She wouldn't hear it, all was in vain
she'd gone berzerk, furious and wild

A second charge followed, this time with the shield
that caught him off guard and did brake his chin
It is not I, she screamed, but you to me shall yield",
the earl's patience was now wearing thin...

He reached for his boots and pulled out a dagger
the maiden laughed and threw down her shield
Come on,  let's fight  now my only true lover
and see who will be the earl of this field

For little do i care about gold, power or glory
i guess you should definitely know this by now...
Despite of my feelings this is not a love story
i must remain true to my vow

This vow i've taken since i was only a little lass
there's only one man i'd follow in life                                            
but first he needs to beat me in clash
and if by chance escape from death, then proudly i can be his wife

She ran towards him wielding her sword
and hit him hard right on the groin
Abruptly was cut off his life chord                  
and plunged his dagger into her loin

"We can't escape death after all",
she whispered with a smile
"Our love was never meant for this world"
he managed to reply

They hold each other blandly, kissed and died.



Ioannis Katis 

8/3/17

Written for International Women's Day 2017

The Soundtrack:

Lady of horses

Art: Lady Godiva by John Collier of the pre-Raphaelite brotherhood

In the mist of the night                                                                                                              
A graceful figure is riding with might                                            
Mountains, forests and rivers she crosses

An ancient fairy the Lady of horses


Legend has it that he who dares

confront her in a glance or stare

her shinny eyes and pretty face

he'll disappear, without a trace


Mistress of the wind

and all nature's forces

commander of creatures

the Lady of horses


With wolves by her side

she is roaming the night

followed by ravens

until the first light


Her song like pure magic

her dance of despair

No one could tame her

The lady of fair


A quest never ending                                

no matter the losses

Until she will meet

her tamer of horses.

Ioannis Katis
August 2011

Ανάγκη για σοφία και όχι πληροφορία!

Σε μια εποχή ατελείωτων ηλιθιωδών δημοσιεύσεων από τα μίντια, ο καλλιεργημένος άνθρωπος ορίζεται όχι από αυτά που γνωρίζει, αλλά από αυτά που αγνοεί."

Νicolas Gomez Davila

Aλήθεια, πόσοι γύρω μας διαθέτουν τα κατάλληλα "φίλτρα" για να φιλτράρουν όλες αυτές τις μπαρούφες που μας βομβαρδίζουν καθημερινά; Πόσες ανυπόστατες "ειδήσεις" και "πληροφορίες" για κάθε είδους ζητήματα από άσχετους ανθρώπους για τους αδαείς; Πόσοι διαθέτουν σωστή κρίση ή έστω ανεπτυγμένη διαίσθηση να ξεχωρίζουν τα λίγα αληθή και χρήσιμα από τα αμέτρητα άχρηστα και ψευδή και πόσοι μπαίνουν στη διαδικασία εξακρίβωσης μιας νέας πληροφορίας; 

Παλαιότερα η ανώτερη εκπαίδευση και κάθε είδους εκπαίδευση ήταν προσανατολισμένη σε γνωστικά αντικείμενα, η μελέτη των οποίων δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί με άλλους τρόπους. Τώρα οι πληροφορίες και η γνώση έρχονται από παντού, αλλά δυστυχώς είναι σαν τα ψήγματα χρυσού, κρυμμένα μέσα σε τόνους από άχρηστα πετρώματα, χώματα και χαλίκια που παρασύρονται όλα μαζί από την δύναμη του νερού. Για να μπορέσει ο χρυσοθήρας να διακρίνει, να ξεχωρίσει και να συλλέξει τα πολύ μικρά αλλά πολύτιμα κομματάκια χρυσού, θα πρέπει να βουτήξει μέσα στο ποτάμι ντυμένος κατάλληλα, εφοδιασμένος με τομάρια και σίτες και να δουλέψει σκληρά για να βρει ελάχιστα μικρά κομματάκια από το πολύτιμο μέταλλο. Θα πρέπει επίσης να έχει και εκπαιδευμένη όραση για να διακρίνει τη λάμψη του κάτω από τα χώματα.
Έτσι είναι και με την γνώση και την πληροφορία σήμερα. Όλοι έχουν πρόσβαση σε ποτάμια γνώσεων και πληροφοριών, αλλά λίγοι διαθέτουν τα κατάλληλα μέσα περισυλλογής, ακόμα λιγότεροι είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι, δηλαδή επαρκώς καλλιεργημένοι και πραγματικά ελάχιστοι διαθέτουν την κατάλληλη "όραση", την αντίληψη, να ξεχωρίσουν την πραγματική γνώση και τις χρήσιμες πληροφορίες, από εκατομμύρια φαντασιοπληξίες, συνωμοσιολογίες, κάθε είδους υπερβολές και τερατολογίες και παρατραβηγμένες επιστημονικοφανείς θεωρίες από αγύρτες κάθε λογής.
"Πολιτικοί σωτήρες", "θεραπευτές" ψυχής και σώματος, "θεόσοφοι", και ένα σωρό "ειδικοί", "ερευνητές", "αναλυτές", όλοι αυτοί έχουν ένα κοινό. Ποντάρουν σε αυτήν ακριβώς την έλλειψη οξυδέρκειας, γνώσης και κατάλληλης εκπαίδευσης.
Το ξυράφι του Όκκαμ όμως δεν στόμωσε και συνεχίζει να κόβει κάθε τι περιττό και περίσσιο, αποτελώντας ένα μοναδικό εργαλείο στα χέρια αυτού που γνωρίζει να το χρησιμοποιεί. Η χρήση του όμως απαιτεί εκπαίδευση, προσοχή, επιμονή και υπομονή, αξίες δυσθεώρητες για τον σημερινό μαζάνθρωπο, που προτιμάει γρήγορη γνώση και διαρκή ενημέρωση. Είναι μάλιστα τόσο αφελής και χειραγωγήσιμος, που νομίζει πως απορρίπτοντας την τηλεόραση, αλλά καταπίνοντας αμάσητο την ίδια στιγμή κάθε τι που του σερβίρεται από το ίντερνετ στην οθόνη του υπολογιστή του, έχει ανακαλύψει την αλήθεια, που οι "άλλοι" έχουν συνωμοτήσει να του κρύψουν!
Άκου λοιπόν φίλε, αν κάποιοι σε θέλουν αδαή και παραπληροφορημένο από την τηλεόραση, τα ραδιόφωνα και τις εφημερίδες, το ίδιο και με το παραπάνω ισχύει και για το διαδίκτυο.
Σταμάτα να γίνεσαι ειδικός σε κάθε τι από το διαδίκτυο, σταμάτα να αγοράζεις ένα σωρό άχρηστες συσκευές και αν θες όντως να κάνεις την διαφορά, αγόρασε και άνοιξε κανένα βιβλίο, ό,τι βιβλίο και αν είναι αυτό. Και βέβαια μπορεί να μην συμφωνείς πάλι με όσα διαβάσεις, και σίγουρα υπεισέρχεται το υποκειμενικό κριτήριο, αλλά σε πληροφορώ είναι ο μόνος δρόμος να μάθεις να σκέφτεσαι και να ξεχωρίζεις την αλήθεια από το ψέμα, το σωστό από το λάθος, το δίκαιο από το άδικο, το χρήσιμο από το άχρηστο. Να χτίσεις δηλαδή ένα αξιόλογο κριτικό πνεύμα που θα το χρησιμοποιήσεις ως ασπίδα, για να θωρακιστείς από όλα τα βέλη της παραπληροφόρησης και της "λούμπεν" υποκουλτούρας.
Ο σύγχρονος καλλιεργημένος άνθρωπος ξεχωρίζει από την "άγουρη" μάζα για αυτά τα οποία αγνοεί, εξ'αιτίας αυτών που εννοεί.

Ιωάννης Κατής
01/01/17

Ρωμιέ, Γραικύλε και ραγιά

Ρωμιέ, Γραικύλε και ραγιά
ξέχασες τα ιδανικά και φλόμωσες στα δανεικά
και γυρεύεις παρακαλιά
να σου δώκουνε λεφτά.

Θες να θέσεις και τους όρους                                        

θες να μείνεις στο ευρώ,
ούτε τη δραχμούλα θέλεις
ούτε νόμισμα διπλό.

Μα ούτε και να ζοριστείς λιγάκι,
δεν θέλεις μέτρα και σταθμά,
ούτε το μνημόνιο θέλεις
μόνο γυρεύεις δανεικά!

Να μπορούσες να δανείζεσαι
από ανατολή και δύση
και ποτέ να μην πλερώνεις
παρά μόνο το μπαξίσι.

Σέρνεσαι με την κοιλιά
σιχαμένο ερπετό
και γυρεύεις από ξένους
λιγουλάκι μετρητό.

Όχι για να επενδύσεις                      

μήτε και να ξεχρεώσεις,
τελευταίο που σε νοιάζει
πως θα πλερωθούν οι δόσεις.

Μα για να κάνεις το εφέ σου             και να πάρεις αμαξάρα,
να γαμπρίζεις στα μπουζούκια
μπας και κάτσει η κορμάρα.

Τι σε μέλει κι' αν εισέλθει
παρανόμως η αραπιά;
Πακιστάνια, μαμελούκοι
είναι αδέλφια ταξικά.

Κάτσε και να στη φορέσουν
αλά οθωμανικά
όπως σε "περιποιούνταν"
400 συναπτά.

Βουτιά στο σκοτάδι

Art by Zdzislaw Beksinski : Untitled

Μαύρη ολόγυρα η ατμόσφαιρα
κι' έξω άπλετο φως
τρέμεις μήπως ακουστεί
των σκέψεων σου ο αχός

Κάθε βράδυ σε στοιχειώνουν
κι' έρπουν βασανιστικά
σε τυλίγουν και σε δένουν
σου τσακίζουν τα οστά

Κι' ούτε ν'αντιδράσεις πια μπορείς
σ' έχει σκεπάσει μια σκιά
σε ρούφηξε το χάος
σε κατάπιε η καταχνιά

Κάθε βήμα μπρος που κάνεις
δύο πίσω ακολουθούν
Και οι δαίμονες τριγύρω
κάθε λέξη σου αγροικούν

Αδυνατείς να διακρίνεις
τι είναι πλέον πραγματικό
την αλήθεια από το ψέμα
το παλιό απ' το τωρινό

Όλα φαίνονται μπλεγμένα
και είν' αυτό κουραστικό
η διαύγεια  εχάθη
λάκισ' απ'το συνειδητό

Την ψυχή σου διεκδικεί
ο διάβολος απ' τον Θεό
φοβάται το θεριό το Γιάννη
και ο Γιάννης το θεριό

'Ενα θεριό με δυο κεφάλια
και με μυτερή ουρά

Art by Gustav Rore: Geryon

ράχη μ'αγκάθια κοφτερά
και ολόμαυρα φτερά

Και τα βέλη σου να σπάνε
σαν πετύχουν το θεριό
κι'άλλο τόσο να θεριεύει
και να γίνεται διπλό

Βοήθεια δεν προσμένεις
από κανένανε θνητό
Μήτε και συμμάχους έχεις
μήτε είν' και μπορετό

Αλλά μην λιγοψυχήσεις
ούτε ν'απογοητευτείς
ξαναζώσου τη φαρέτρα
μεσ' τη μάχη να ριχτείς

Με τα ξύλινα τα βέλη
και την σιδερένια αιχμή
δεν πρόκειται να καταφέρεις
του θεριού μια αμυχή

Θέλει βέλη νοητικά
σαν χρυσάφι λαμπερά
που χουν ποτιστεί μ'αιθέρα
σε σώματα αστρικά

Με τη δύναμη του πνεύματος  
και τη βοήθεια του Θεού
οδήγησέ τα με τη σκέψη          
μέσα στου θεριού τον νου

Τότε θα τον διαλύσεις
αφού τον αποσυντονίσεις
και ξανά τον οδηγήσεις
στα Τάρταρα για να τον κλείσεις                                            

Και όταν θα τον σπρώχνεις
προς την άκρη του γκρεμού
να φωνάξεις δυνατά
"ο Κύριος είναι μετ' εμού" !

Και το θεριό θα γκρεμιστή
σ' αιώνιο έρεβος πηχτό
σαν ματαδεί ποιος κυβερνά
τον αιώνιο κόσμο αυτό...

The Soundtrack:

Ιωάννης Κατής
18/02/2017

The Return Of The Centaurs

Sirius has risen, on the Orion

The Sphinx has smiled long since now
We'll see Them coming on Their horses
Blazing arrows from the sky

New World Order has arisen
Provoking man, to leave his Gods
Modern slavery is upon us
To work and sleep that's their plan

Ohh can't you see it?
Revolution is to come...
Ohh can't you feel it?
REVELATION IS AT HAND!

The world connected through wires and cables

Communication has reached the stars
Millions of dollars on space programs
People starving, “KEEP THEM STARVED”

No more gold, no more oil
Now we'll use wind and sun
Cultivate earth for gas power
Not for food, while children die

Ohh can't you see it?
There shall be no one of us...
Ohh can't you feel it?
WE'RE THE SERVANTS OF THEIR PLAN!

(Apocalyptical sounds and voices, the earth trembles and the sky cracks and opens up, the sound of the Horn! )

Centaurs returning, by permission

Of thy mighty God of Sun
With Their bows and Their arrows
They will fight the Demons down

Gaze at the pyramids, how they 've opened
All aligned with the Star
At the Dawning of the Equinox
See the Sun rising, see Them come!

Ohh can't you see it?
It's the dawning of the man
Ohh can't you feel it?
ANCIENT GODS HAVE COME AGAIN!

Ιoannis Katis 12/03/12

The Soundtrack

Gorgon's Tale

When the moon will turn to red
a blood diamond in the sky
the demons dwelling in my head
will come out and start to fly

speaking riddles from the past
unveiling mysteries of the mind

stories of desire and lust

about a long forgotten kind

She used to live in the old times
across the seven seas
asking mariners in rhymes
about Alexander the King

"Is Alexander the King alive ?"
asked the sailors on the ships
but beware of the reply
cause she could drag you to the deep

"He is still alive and reigning"
that's the answer to her keen
if you'd found yourself facing
the almighty ocean queen

Half a woman half a creature
from the bottom of the sea
an extraordinary mixture
full of beauty and of bree

But if by misfortune she was told
The king her brother lives no more
tremendous rage then would unfold
and crash the ships onto the shore

Her weeping song was of despair
storm and tempest would arise
she mourned the lives she could not spare
the sea was raging from her cries

Fading to her underwater kingdom
deep down the ocean floor
mystic creature full of wisdom
were you for real or just a lore?

Ιoannis Katis 16/04/14

The Soundtrack:

Xωρίς Ταυτότητα

Ολάκερη ζωή ταυτότητα γυρεύεις

σε Εξαρχειώτικα στενά και σε σαθρά παγκάκια 

σε βρώμικες πλατείες και ανήλιαγα σοκάκια 

Βάλτωσες για τα καλά, το νιώθεις πως στερεύεις... 

Χαμένα χρόνια, κάψιμο... μια γενιά πνιγμένη 

Με στερημένα όνειρα και σκοτωμένη ελπίδα 

ναυάγησες στο πέλαγος, μα πήραν τη σανίδα 

καταυλισμό να κάνουνε κάπου στην Ειδομένη

Έθνος χωρίς όραμα κοινό, λαός χωρίς σκοπό 

Ο κρίκος ο συνεκτικός, στο έδαφος σπασμένος, ανοικτός 

κι’ η υπόλοιπη αλυσίδα ένας ασφυκτικός κλοιός 

Χτυπάει το κινητό, λυγμοί... “κόψανε το φως” 

Έμεινες ξάφνου στο σκοτάδι, κάποιοι σκοτίστηκαν πάλι... 

Δεν μπορεί, δεν είναι τούτη η Ελλάς η χώρα του φωτός! 

Πως γίναν έτσι οι Έλληνες; Αβάσταχτος καημός 

Φέξε τον λύχνο Διογένη, ψάχνω να 'βρω λίγο φως.

Ιωάννης Κατής 27/01/17

To Lucasta

To Lucasta, on Going to the Wars

Richard Lovelace, 1640

Tell me not (Sweet) I am unkind,
That from the nunnery
Of thy chaste breast and quiet mind
To war and arms I fly.

True, a new mistress now I chase,
The first foe in the field;
And with a stronger faith embrace
A sword, a horse, a shield.

Yet this inconstancy is such
As you too shall adore;
I could not love thee (Dear) so much,
Lov’d I not Honour more.

Richard Lovelace (1618-c.1658)

_____________________________

To Lucasta, Returning from the Wars, 2017

For Love to flourish, it must be pruned
Thus, to a man comes after Honor
As Death no matter pain and wounds
Should always come before Dishonor

Ioannis Katis 09/01/17

Tabula Rasa

Art by Iolia Nathalis 

Πιστεύω ότι η μουσική είναι το καλύτερο αντικλείδι για τις πύλες της αντίληψης, αλλά και της ενόρασης, ακόμα καλύτερη και από οποιαδήποτε ψυχοτρόπα-παραισθησιογόνα ουσία. Η σκηνοθετημένη τέχνη πχ κινηματογράφος-θέατρο σου δίνει έτοιμη την εικόνα, δεν χρειάζεται να σκεφτείς πολλά, το λέει η ίδια η λέξη, κάποιος το έχει ήδη σκηνοθετήσει για σένα. Τα βιβλία από την άλλη δεν σου δείχνουν μια έτοιμη εικόνα, αλλά την περιγράφουν με λέξεις και πάντοτε με τους περιορισμούς της εκάστοτε γλώσσας, του λεξιλογίου, των βιωμάτων ή/και της φαντασίας του συγγραφέα αλλά και του αναγνώστη. Καλύτερα από ταινίες, σίγουρα πιο επιτυχημένη ταύτιση και με περιθώριο διαφορετικής ανάγνωσης και ερμηνείας, αλλά πάλι με περιορισμένες επιλογές και εναλλακτικές. Πάνω κάτω τα ίδια ισχύουν και με τις πλαστικές και εικαστικές τέχνες. Ο καλλιτέχνης μας δίνει ένα έτοιμο έργο που αντικατοπτρίζει ένα δικό του συναίσθημα σε μια δεδομένη στιγμή και περνάει το δικό του μήνυμα  χρησιμοποιώντας ενδεχομένως κάποιους συμβολισμούς λίγο-πολύ γνωστούς.

Ο πραγματικός λευκός καμβάς, η Φροϊδική άγραφη δέλτος (tabula rasa) των τεχνών του ανθρώπου, είναι φυσικά η μουσική και ειδικά όταν αυτή δεν συνοδεύεται από τον στιχουργικό περιορισμό. Με την απουσία οπτικών ερεθισμάτων και λεκτικών προσδιορισμών, τα περιθώρια της δημιουργικής φαντασίας του ακροατή και της ικανότητας του μυαλού να πλάθει ιστορίες και εικόνες είναι ΑΠΕΙΡΑ.

Σκέψου το λίγο, στην επένδυση ενός ορχηστρικού κομματιού με εικόνες του μυαλού σου , εσύ ο ίδιος σκηνοθετείς την παράσταση και εσύ ο ίδιος πρωταγωνιστείς. Εκεί ο ακροατής μπορεί πραγματικά να ζωγραφίσει το δικό του έργο πάνω στον καμβά που του προσφέρει ο επιδέξιος μουσικός. Εκεί γίνεται η πραγματική σύνδεση του καλλιτέχνη με το κοινό, στην μουσική και έπειτα στην ποίηση. Μέσα από τη μουσική και την ποίηση ανοίγεται ένας πραγματικός δίαυλος ανθρώπινης και θεϊκής επικοινωνίας.

Πολλοί καλλιτέχνες από διάφορα είδη τέχνης θεωρούν, ότι τα έργα τους είναι ανοικτά ως προς το νόημα τους και ότι αυτό υπόκειται στην αντίληψη και ερμηνεία του κοινού, αλλά μόνο οι μουσικοί ανταποκρίνονται ωστόσο σε κάτι τέτοιο και εννοείται πως όχι όλοι, ούτε καν... Ελάχιστοι είναι αυτοί που καταφέρνουν να δημιουργήσουν ένα μουσικό κομμάτι, που θα συνεπάρει και θα ταξιδεύσει τον ακροατή στον ειδικό του προορισμό.

Μια τέτοια περίπτωση είναι το "tabula rasa", μια από τις πιο όμορφες και καλοχτισμένες ορχηστρικές συνθέσεις... Το συγκεκριμένο κομμάτι σε συνδυασμό με τον τίτλο του, το θεοσοφικό background της μπάντας και όντας στο κλείσιμο του τελευταίου τους δίσκου πριν την σχεδόν προκαθορισμένη αυτοκτονία του ιδρυτικού και ηγετικού της μέλους Selim Lemouchi και την αναμενόμενη μετέπειτα διάλυση της, αποτελεί, τουλάχιστον στο δικό μου μυαλό, ένα ταξίδι στις διάφορες φάσεις της ανθρωπότητας, αλλά και του κόσμου ολόκληρου. Γιατί κακά τα ψέματα, ο κόσμος ξεκινάει (και ενδεχομένως να τελειώνει) με την δημιουργία του ανθρώπου, αφού είναι κοινός τόπος στις φυσικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, ότι το παρατηρούμενο αντικείμενο, υπάρχει πάντοτε σε συνάρτηση με τον παρατηρητή, χωρίς τον οποίο δεν δύναται να υπάρξει.

Το ορχηστρικό κομμάτι που κλείνει τον ομώνυμο δίσκο ξεκινάει στο 56: 36 του παρακάτω κλιπ. Στο πρώτο του μέρος είναι ένα ευχάριστο και ευδιάθετο mid tempo, που φέρνει στο νου ωραίες εικόνες από μια πολύ παλιά εποχή, όπου ο άνθρωπος μπορεί να μην ήταν και τόσο καθίκι όσο είναι σήμερα. Η ζωή κυλούσε χαλαρά χωρίς πολλές εντάσεις και διαφοροποιήσεις και οι περισσότεροι άνθρωποι ικανοποιούσαν τις βασικές βιολογικές τους ανάγκες χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες... Αυτή η φάση στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης εξελίσσεται ομαλά με ένα δεμένο ρυθμικό τμήμα και κορυφώνεται στο 59ο λεπτό με ένα απίθανο ηλεκτροακουστικό κρεσέντο και ένα από τα πιο ωραία μουσικά γυρίσματα-τελειώματα που έχουν γραφεί ποτέ. Από κει και πέρα ο ρυθμός παύει να είναι χαλαρός, γίνεται πιο έντονος και σε συνδυασμό με τα υποβλητικά τύμπανα και την δαιμονισμένη κιθάρα, είναι σαν να πλανάται στην ατμόσφαιρα μια αναστάτωση, μια ανησυχία , κάτι μεγάλο πρόκειται να συμβεί...

Συνεχίζοντας στους ίδιους περίπου ρυθμούς, αλλά πιο έντονα, θυμίζει τώρα λίγο τη σύγχρονη εποχή, ένα κυνηγητό, ανθρωποκυνηγητό καλύτερα, όπου ο ένας κυνηγάει να φάει τον άλλον ανά πάσα στιγμή... Που πήγε η αδελφοσύνη, η ευγένεια, η ανθρωπιά, η καλοσύνη; Γιατί οι κατεξοχήν ανθρώπινες αξίες, που ξεχωρίζουν τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα ζώα, εγκατέλειψαν τις καρδιές των ανθρώπων, με αποτέλεσμα αυτός να γίνει ένα θηρίο; Και τι θηρίο! Όχι μόνο το πιο άγριο, αλλά και το πιο επικίνδυνο. Γιατί έχει νου και μπορεί να σκέφτεται πως να κάνει το κακό, πως να το τελειοποιήσει. Δεν το κάνει ενστικτωδώς το κάνει προμελετημένα. Το κακό ξεκινάει από την ώρα που συλλαμβάνεται ως σκέψη. Να γιατί το νομικό σύστημα θα είναι πάντα ελλιπές. Κανένας νόμος και κανένας δικαστής δεν μπορεί να ποινικοποιήσει τις σκέψεις. Και όμως, μια κακή πράξη, είναι απλώς το επιστέγασμα μιας κακής σκέψης. Μια κακή πράξη είναι απλά η εκδήλωση της αρνητικής “κακής” ενέργειας που υπάρχει στο σύμπαν, στον φυσικό κόσμο. Συνεπώς οι σκέψεις μας και  άρα η ίδια η ανθρώπινη υπόσταση είναι υπεράνω οποιονδήποτε ανθρώπινων νόμων και είναι πολύ πιθανόν να υπόκεινται σε υπερφυσικούς νόμους.

Ναι, αλλά πως ελέγχεται όλο αυτό; Ποιος ελέγχει τις ανθρώπινες σκέψεις; Ποιος καθορίζει τις σκέψεις μας; Είμαστε αυτόνοοι και αυτόβουλοι ή υπάρχει κάτι μεγαλύτερο, που καθορίζει τον τρόπο σκέψης και δράσεως μας; Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως σίγουρα υπάρχουν δυνάμεις, τις οποίες ο “αμύητος” άνθρωπος δεν μπορεί να γνωρίσει, ούτε καν να διανοηθεί, ζώντας μια συμβατική ζωή. Γι’αυτό άλλωστε υπήρχαν τα μυστήρια στην αρχαιότητα και γι’αυτό οι μύστες ήταν μια ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και σεβασμού, αν όχι δέους, από τους αμύητους. Στα μυστήρια φανερώνονταν απόκρυφες αλήθειες και μυστικές γνώσεις για πράγματα πέρα από τον αισθητό και φυσικό κόσμο, στο υπερ-αισθητό και υπερφυσικό πεδίο... Μπορεί τα αρχαία μυστήρια να σταμάτησαν εδώ και εκατοντάδες χρόνια, ωστόσο ο μυστικισμός ποτέ δεν εγκατέλειψε τον άνθρωπο, ο οποίος αντιλαμβανόμενος τη μικρότητα και ασημαντότητά του, ψάχνει απεγνωσμένα να βρει απαντήσεις σε πράγματα υπεράνω από αυτόν.
Κοινός σκοπός όλων των μυστηρίων, αλλά και λίγο-πολύ των περισσότερων θρησκειών, είναι ο άνθρωπος να απεκδυθεί τον φυσικό του μανδύα και να αναγεννηθεί μέσα από τα μυστήρια. Για να γίνει όμως αυτό, εκτός από τις δοκιμασίες και τον εξαγνισμό του σώματος, θα πρέπει πρωτίστως να καθαρίσει η ψυχή, να διαγραφεί οριστικά ό,τι έχει αποτυπωθεί ως τότε, ούτως ώστε σαν μια νέα άγραφη δέλτος να δεχτεί την μια και μοναδική υπερκόσμια συμπαντική αλήθεια και να βαδίσει στην αιωνιότητα.

Να λοιπόν τι λείπει σήμερα από τον κόσμο, το μυστήριο, η μαγεία!
Η “απομάγευση” του κόσμου από την Νεωτερικότητα, σε συνδυασμό με τον θετικισμό στις επιστήμες και την σύγχρονη τεχνολογία, οδήγησε σε συμπεριφορές άκρατου οικονομικού (και όχι μόνο) φιλελευθερισμού, όπου οι ζωές των ανθρώπων ποσοτικοποιήθηκαν ,στον βαθμό που οι ανάγκες τους είναι πλέον επίπλαστες, μετρήσιμες και εμπορεύσιμες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεφτίσουν οι άνθρωποι, να γίνουν απλοί πραματευτάδες σε ένα γιουσουρούμ ανθρώπινων ψυχών και ζωών, όπου όλοι γνωρίζουν την τιμή του κάθε πράγματος, αλλά ουδείς γνωρίζει την αξία κανενός. Είναι αυτό που πρώτος είχε εντοπίσει ο Καντ, ο οποίος είχε πει πολύ σωστά ότι « Mέσα στο κράτος των σκοπών το κάθε τι έχει είτε μια τιμή είτε μια αξιοπρέπεια. Ό,τι έχει μια τιμή, μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο ισότιμο του. Ό,τι όμως είναι υπεράνω κάθε τιμής, και συνεπώς δεν έχει κανένα ισότιμο του, αυτό έχει αξιοπρέπεια.»

Και τι είναι αυτό που είναι υπεράνω τιμής σήμερα; Τι είναι αυτό που έχει αξιοπρέπεια; Μόνο τον Θεό δεν μπορεί να αγοράσει κανείς σήμερα, μόνο τον θάνατο δεν μπορεί να παζαρέψει και μόνο το κόμιστρο της “αιωνίας οδού” δεν μπορεί να προπληρώσει ο σημερινός “απομαγευμένος” και μαζοποιημένος άνθρωπος. Αυτό μόνο ένας μύστης μπορεί να το κερδίσει, και δεν απαιτούνται χρήματα, αλλά κατάθεση ψυχής.

Διαλέγει κανείς που να δώσει την ψυχή του. Άλλοι την δίνουν στον Θεό και άλλοι στον διάβολο. Οι περισσότεροι στον διάβολο, χωρίς καν να το ξέρουν... και άλλοι βέβαια γνωρίζοντας. Ο μύστης αντιλαμβάνεται, πως ως άνθρωπος είναι πεπερασμένος κι' ότι η ζωή του εδώ είναι περιορισμένη καθώς αυτή έχει βέβαιο τέλος, το οποίο θα έρθει πολύ πιο γρήγορα απ΄όσο φαντάζονται οι περισσότεροι. Γι'αυτόν ακριβώς τον λόγο ο ίδιος προετοιμάζεται κατάλληλα για το επόμενο ταξίδι, το ταξίδι που διαρκεί από την αρχή του κόσμου ως την αιωνιότητα. Βιάζεται πολλές φορές για τον νέο του προορισμό, ξεχνώντας πως το βιολογικό ταξίδι στην φυσική σφαίρα είναι η προετοιμασία για το ταξίδι στον άλλο κόσμο, τον υπερβατικό και υπερφυσικό, ή πιστεύοντας, όντας πλανεμένος, ότι ολοκλήρωσε την γήινη προετοιμασία του και είναι πλέον έτοιμος για το άγνωστο επέκεινα.

Φευ! Ουδέποτε υπήρξε κανείς πραγματικά έτοιμος για το μεγάλο ταξίδι στο άπειρο, ούτε ο Σωκράτης, αν κρίνουμε από τα γραπτά του Πλάτωνα, ούτε και ο ίδιος ο Χριστός σύμφωνα με τις γραφές.  Αυτό φυσικά είναι απολύτως λογικό, γιατί το ταξίδι και η ζωή που ακολουθεί, είναι υπεράνω των ανθρώπινων δυνατοτήτων αντίληψης. Απλά προετοιμάζεσαι όσο το δυνατόν καλύτερα...

Γνωρίζεις ωστόσο πως έχεις πάρει τον λάθος δρόμο, όταν βλέπεις το τούνελ στην άκρη του φωτός αντί για φως στην άκρη του τούνελ, αλλά είναι πλέον αργά για να κάνεις οτιδήποτε. Το τούνελ που βλέπεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου, είναι για εσένα το αιώνιο ταξίδι σου. Μια στιγμή αναλαμπής (1:02:35 - 1:03:28 στο κομμάτι)και έπειτα αιώνιο, πηχτό έρεβος (από αυτό το σημείο μέχρι το τέλος του).

Αντίθετα αν οδεύεις κατάκοπος, φοβισμένος, και στιγματισμένος σε ένα σκοτεινό πνιγηρό τούνελ, αλλά μπορείς παρ' ολ' αυτά, να διακρίνεις ένα ζωηρό και παιχνιδιάρικο φως, να αχνοφαίνεται από κάπου πολύ μακρυά, ίσως η δική σου μυστηριακή προετοιμασία στο γήινο μάτριξ, να έχει τελικά αίσιο τέλος και ίσως να καταφέρεις να συμπορευτείς με τους υπόλοιπους εκλεκτούς την αιωνία οδό της αλήθειας και του φωτός. Γιατί τι να την κάνεις φίλε μου την αλήθεια, αν δεν έχει φως για να την δεις;

Τι έλεγα; Α ναι, και κάπου εδώ τελειώνει το κομμάτι...

Eυχαριστώ πολύ την Iolia Nathalis για την ευγενική παραχώρηση του πίνακά της, ως απαραίτητο συμπλήρωμα για το παρόν κείμενο.

Συγκριτική μελέτη πάνω στις απόψεις των Γκίντενς και Μπάουμαν σχετικά με τις επιπτώσεις της Νεωτερικότητας και Μετανεωτερικότητας στα άτομα και τις κοινωνίες

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Η Αναστοχαστικότητα στο επίκεντρο της κοινωνιολογικής σκέψης του Γκίντενς ως κύριο χαρακτηριστικό της Νεωτερικότητας

1.1 Η νεωτερικότητα και οι διαστάσεις της στο θεσμικό πλαίσιο

1.2 Η ταυτότητα του ατόμου στη νεωτερικότητα

2. Νεωτερικότητα και Μετανεωτερικότητα στη σκέψη του Μπάουμαν

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

   Στην παρούσα εργασία θα εξετάσουμε τις απόψεις για τη νεωτερικότητα και μετανεωτερικότητα δύο εκ των σημαντικότερων κοινωνιολόγων και θεωρητικών της μεταπολεμικής περιόδου, οι οποίοι έχουν αφήσει το στίγμα τους στην εξέλιξη της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας. Πρόκειται για τους Άντονυ Γκίντενς (Anthony Giddens) και  Ζίγκμουντ Μπάουμαν (Zygmunt Bauman).

   Στο πρώτο μέρος θα παρουσιάσουμε την προσπάθεια του Γκίντενς για μια «μεγάλη σύνθεση» στην κοινωνική θεωρία κατά την περίοδο  της νεωτερικότητας και πως αυτή διαφοροποιείται, κυρίως μέσα από την γενικευμένη δυνατότητα αναστοχασμού που την χαρακτηρίζει, από την προηγούμενη ιστορική κατάσταση, που δεν είναι άλλη από την παραδοσιακή κοινωνία. Στο δεύτερο μέρος θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την ανάλυση του Μπάουμαν για την νεωτερικότητα και κυρίως την εναλλακτική οπτική γωνία που προσφέρει μέσα από την αφήγηση του, εστιάζοντας σε ορισμένες όψεις της σύγχρονης ζωής και τις βασικές αλλαγές που συνέβησαν σε αυτές κυρίως μεταπολεμικά, οι οποίες, σύμφωνα πάντα με τον ίδιο, σηματοδοτούν τις απαρχές της μετανεωτερικής κοινωνίας.

1. Η Αναστοχαστικότητα στο επίκεντρο της κοινωνιολογικής σκέψης του Γκίντενς ως κύριο χαρακτηριστικό της Νεωτερικότητας.

1.1 Η νεωτερικότητα και οι διαστάσεις της στο θεσμικό πλαίσιο

   Όπως ήδη αναφέραμε στην εισαγωγή, η νεωτερικότητα ορίζεται πάντοτε σε συνάρτηση με την προηγούμενη περίοδο στην πορεία της ιστορικής εξέλιξης του δυτικού κόσμου και αναφέρεται στους τρεις τελευταίους αιώνες της πορείας αυτής. Βεβαίως δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή χρονικό όριο για τον Γκίντενς που να σηματοδοτεί το τέλος της παραδοσιακής κοινωνίας και την «εκκίνηση» της νεωτερικότητας. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως ακολουθώντας αυτήν ακριβώς την ιστορική εξέλιξη, η οποία συντελέστηκε με ραγδαίους ρυθμούς ιστορικής και κοινωνικής μεταβολής συνεπικουρούμενη και από τα οφέλη της σύγχρονης τεχνολογίας, η νεωτερικότητα ξεπέρασε τα όρια του λεγόμενου δυτικού κόσμου και παγκοσμιοποιήθηκε.[1]

  Αυτός ο ραγδαίος ρυθμός ιστορικής αλλαγής στις νεωτερικές κοινωνίες σε σχέση με τις προνεωτερικές, είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της νεωτερικότητας που όπως άλλωστε δηλώνει και ο όρος λατρεύει το νέο, το καινούριο, το σύγχρονο και το διαφορετικό. Τα πάντα βρίσκονται σε μία συνεχή μεταβολή σύμφωνα με τον Γκίντενς, ο χώρος, ο χρόνος ακόμα και οι ίδιες οι κοινωνικές σχέσεις και πρακτικές, οι οποίες δεχόμενες την επιρροή από τις νέες μορφές γνώσης που εμφανίζονται διαρκώς, τελούν υπό μια αναστοχαστική αναδιάταξη, δημιουργώντας νέες μορφές ταυτότητας (self-identity) και οικειότητας (intimacy) στο ήδη διευρυμένο πεδίο των προσωπικών επιλογών που προσφέρεται στις νεωτερικές κοινωνίες. Αυτή η γενικευμένη δυνατότητα του αναστοχασμού είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό γνώρισμα της νεωτερικότητας και αυτό που την ορίζει και τη διαφοροποιεί  από προηγούμενες ιστορικές περιόδους.[2]

   Ο χώρος και ο χρόνος στις παραδοσιακές κοινωνίες, φαίνονται να είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, θεμελιωμένες στην εντοπιότητα του χώρου και την κυκλικότητα του επαναλαμβανόμενου χρόνου των φυσικών και κοινωνικών συμβάντων. Αντίθετα στη νεωτερικότητα οι δύο αυτές διαστάσεις αποσυνδέονται κυρίως μέσα από την ποσοτικοποίηση και τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου αλλά και την πλήρη χαρτογράφηση του χώρου σε παγκόσμια κλίμακα.[3]

   Η αναστοχαστικότητα ωστόσο είναι ίσως το βασικότερο συστατικό της νεωτερικότητας σύμφωνα με τον Γκίντενς, στο βαθμό που ο στοχασμός πάνω στην ίδια τη φύση του στοχασμού γίνεται απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέλιξη της επιστημονικής γνώσης. Οι κοινωνικές πρακτικές βρίσκονται υπό συνεχή εξέταση και αναδιαμόρφωση καθώς αυξάνεται η πληροφόρηση και η γνώση μας γύρω από αυτές[4], με αποτέλεσμα ακόμη και παραδοσιακές πρακτικές που επιβιώνουν στις μετανεωτερικές κοινωνίες (π.χ. θρησκευτικές) να μεταβάλλονται και να προσλαμβάνουν το νέο τους νόημα μέσα στην αναστοχαστικότητα του μοντέρνου.[5]    Για τον Γκίντενς η διαρκής αμφισβήτηση του δεδομένου και του παραδοσιακού είναι εγγενές χαρακτηριστικό των νεωτερικών κοινωνιών. Συνεπώς η αμφισβήτηση των θεμελίων της νεωτερικότητας ανήκει στην παράδοση της, που δεν είναι άλλη από την παράδοση του Διαφωτισμού και δεν την αναιρεί. Συνολικά τα προτάγματα του Διαφωτισμού (Άνθρωπος, Λόγος, Ιστορία) ορίζουν ακόμη την κοινωνική ζωή και μέσα από αυτά παράγεται η αυτό-υπονόμευσή τους σύμφωνα πάντα με το πνεύμα της νεωτερικότητας που χαρακτηρίζεται από το τέλος του θεμελιωτισμού[6] και το τέλος της ιστορίας ως «μεγάλης αφήγησης» (grand narrative)[7], χωρίς βεβαίως να αποκλείεται η μελλοντική τους υπέρβαση αφού και η νεωτερικότητα δεν είναι παρά  μια ιστορικά συγκεκριμένη κατάσταση.

   Μια ακόμη εξίσου σημαντική διάσταση σε θεσμικό επίπεδο, είναι η ανάδυση του έθνους-κράτους και των μεταξύ τους σχέσεων. Οι δυνατότητες συντονισμού και ελέγχου είναι πολύ μεγαλύτερες από κάθε προηγούμενο προνεωτερικό πολιτισμό. Τα καπιταλιστικά κράτη, ακόμη και τα πιο μικρά εθνικά κράτη, μπορούν να συσσωρεύουν υπέρογκο πλούτο και στρατιωτική ισχύ, κάτι που ήταν αδύνατον στο παρελθόν ακόμα και για τις  μεγάλες αυτοκρατορίες. Η νεωτερικότητα συνεπώς είναι φορέας μίας πρωτόγνωρης ως τώρα δυναμικής σε τέτοιο βαθμό, ώστε να σηματοδοτεί μια ριζική τομή με τις παραδοσιακές κοινωνίες.[8]

   Ιδιαίτερη θέση στην ανάλυση του Γκίντενς κατέχει όπως έχουμε ήδη δει η παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι μια ομοιογενής διαδικασία, αλλά μια σειρά ετερόκλητων κοινωνικών-οικονομικών-πολιτικών-πολιτισμικών διαδικασιών, οι οποίες εμφανίζονται με διαφορετική μορφή και σε διαφορετική χρονική περίοδο σε κάθε χώρα. Το βασικό όμως είναι πως οι ζωές των ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη ουσιαστικά συνδέονται μεταξύ τους, υπερβαίνοντας τις όποιες εθνικές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές διαφορές.[9]

1.2 Η ταυτότητα του ατόμου στη νεωτερικότητα

  

   Είδαμε ως τώρα την ανάλυση του Γκίντενς για τη νεωτερικότητα σε επίπεδο ορισμών βασικών εννοιών όπως του χώρου, του χρόνου αλλά και των θεσμών. Στη συνέχεια θα δούμε τι πιστεύει ο ίδιος για την ταυτότητα του ατόμου και τις επιλογές τους στις νεωτερικές κοινωνίες. Στις παραδοσιακές κοινωνίες οι πράξεις των ανθρώπων δεν χρειάζεται να αναλυθούν σε μεγάλο βαθμό γιατί το εύρος των επιλογών είναι πεπερασμένο καθώς αυτό καθορίζεται από την παράδοση και τις συνήθειες της εκάστοτε κουλτούρας και τη θέση του καθενός στην κοινωνική ιεραρχία. Στις νεωτερικές κοινωνίες το εύρος των επιλογών των ατόμων καθορίζεται από το νομοθετικό πλαίσιο αλλά και την οικονομική κατάσταση των υποκειμένων.

      Στη νεωτερικότητα οι άνθρωποι καλούνται όχι μόνο να επιλέξουν τρόπους ζωής μέσα από μια πληθώρα επιλογών, ώστε να κατασκευάσουν οι ίδιοι τις ταυτότητες/βιογραφίες τους συνθέτοντας διασκορπισμένα ασύνδετα και αντιφατικά κομμάτια και παίρνοντας καθημερινά ρίσκα με τις επιλογές τους αυτές, αλλά και να αναστοχάζονται διαρκώς πάνω στις συνέπειες των επιλογών τους.[10] Εντέλει η ταυτότητα του εαυτού μας στις νεωτερικές κοινωνίες δεν είναι μια σταθερή και δεδομένη κατάσταση (όπως στις παραδοσιακές), αλλά μια συνεχής αναστοχαστική αυτο-κατανόηση του υποκειμένου και της βιογραφίας του, που αποτελεί συστατικό στοιχείο της καθημερινής ζωής με εφαρμογή τόσο στις σημαντικές όσο και στις καθημερινές επιλογές του.[11] 

   Η συνεχής προσπάθεια αυτοβελτίωσης του υποκειμένου έχει αντίκτυπο και στις διαπροσωπικές και κυρίως ερωτικές σχέσεις στις οποίες αναζητούμε πολύ περισσότερα και ουσιαστικά πράγματα απ’ ότι τα άτομα στις παραδοσιακές κοινωνίες. Οι σχέσεις φιλίας και έρωτα αλλάζουν εξίσου στον μοντέρνο κόσμο καθώς αυτές δεν θεμελιώνονται σε παραδοσιακούς κώδικες και αξίες αλλά σε μια έννοια αμοιβαίας μοναδικότητας. Η εμπιστοσύνη δεν είναι πλέον δεδομένη, αλλά πρέπει να αναπτυχθεί ως διαδικασία αμοιβαίας αυτό-αποκάλυψης των ατόμων.

    Η θρησκεία συνεχίζει να υφίσταται στις νεωτερικές εκκοσμικευμένες κοινωνίες ως σύστημα εμπιστοσύνης παρά την δεδομένη της αντίφαση με την αναστοχαστικότητα, γιατί απαντάει στις μεταφυσικές ανησυχίες των ατόμων. Παρολαυτά, η έννοια του κινδύνου ή της διακινδύνευσης (ρίσκο), δεν κατέχει πλέον τη θεϊκή υπόσταση που κατείχε στις προνεωτερικές κοινωνίες. Αντιθέτως αφορά σε μια εκκοσμικευμένη διακινδύνευση προερχόμενη από την ανθρώπινη δραστηριότητα και όχι από τη φύση ή από θεϊκές δυνάμεις.[12]

2. Νεωτερικότητα και Μετανεωτερικότητα στη σκέψη του Μπάουμαν

   Η φήμη του Μπάουμαν έχει συνδεθεί κυρίως με την ανάλυση της μετα-νεωτερικότητας. Ο ίδιος έχει τοποθετηθεί σαφώς ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 υπέρ μιας κοινωνιολογίας της μετα-νεωτερικότητας παρά μιας μεταμοντέρνας κοινωνιολογίας.[13] Αντιλαμβάνεται τη μετα-νεωτερικότητα σε απόλυτη συνάφεια με τη νεωτερικότητα ή αλλιώς μια νεωτερικότητα χωρίς αυταπάτες.[14]

   Μια από τις σημαντικότερες διαφοροποιήσεις της νεωτερικότητας και μετανεωτερικότητας για τον Μπάουμαν, έγκειται στο ότι η μεν πρώτη αποτελεί μια «κοινωνία της παραγωγής»  όπου οι άνθρωποι ορίζονται πρωτίστως είτε ως εργαζόμενοι είτε ως προσωρινά άνεργοι (στην ουσία ένα εφεδρικό ανθρώπινο -εν δυνάμει εργατικό- δυναμικό), ενώ η δεύτερη αποτελεί μια «κοινωνία της κατανάλωσης», όπου ο άνθρωπος ορίζεται απλά ως καταναλωτής. Οι άνεργοι δεν αντιμετωπίζονται πλέον ως εφεδρικό δυναμικό αλλά ως κακοί καταναλωτές, ενώ η συλλογικότητα των εργαζομένων αντικαθίσταται από μια «καταναλωτική κουλτούρα εξατομίκευσης» Το πέρασμα από την κυριαρχία της παραγωγής στην κυριαρχία της κατανάλωσης συνεπάγεται και το πέρασμα από το κοινωνικό μοντέλο του πειθαρχημένου «παραγωγού/στρατιώτη» σε έναν αισθησιο-συλλεκτικό καταναλωτή, καθώς ο καταναλωτισμός σύμφωνα και με τον Μπωντριγιάρ (Baudrillard), έχει πρωτίστως να κάνει με την έξαψη και τη σαγήνη που μας προκαλεί το ενδεχόμενο μιας νέας και πρωτόγνωρης αίσθησης και όχι με την επιθυμία να αποκτούμε και να κατέχουμε όλο και περισσότερα πράγματα. Οι καταναλωτές είναι προπάντων συλλέκτες αισθήσεων και εμπειριών και δευτερευόντως συλλέκτες πραγμάτων.[15]

   Για τον Μπάουμαν η νεωτερικότητα αντιπροσωπεύει την απόρριψη του υφιστάμενου κόσμου και την αποφασιστικότητα για την αλλαγή του. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έγκειται στην ιδεοληπτική και ψυχαναγκαστική αλλαγή αυτού που «απλώς υπάρχει» γι’ αυτό που θα μπορούσε και συνεπώς οφείλει να πάρει τη θέση του. Η σύγχρονη κατάσταση είναι αυτή της αέναης κίνησης ενώ η επιλογή περιορίζεται μεταξύ εκσυγχρονισμού και αφανισμού. Η νεωτερικότητα είναι γι’ αυτόν η αδυνατότητα να παραμείνεις στη θέση σου. Το να είσαι νεωτερικός σημαίνει να κινείσαι συνεχώς. Η μετανεωτερικότητα όχι μόνο δεν εναντιώνεται σε αυτή τη νεωτερική λογική, αλλά την αναπτύσσει σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό. Όπως έχει δείξει στην τριλογία του Liquid Modernity (2000), Liquid Love (2003) και Liquid Life (2005) o πολιτισμός της ρευστής νεωτερικότητας δεν αποτελεί πια έναν πολιτισμό γνώσης και συσσώρευσης, αλλά έναν πολιτισμό απεμπλοκής, ασυνέχειας και λησμονιάς. Το θέμα δεν είναι πια να ελέγχεις το μέλλον (όπως στη νεωτερικότητα, αλλά να μην το υποθηκεύεις. Να απαγορεύεις στο παρελθόν να φορτώνεται στο παρόν και αποκόβοντας το από τα δύο του άκρα να το διαχωρίζεις και να το απομονώνεις από την ιστορία .[16]

   Αν η νεωτερικότητα ανάγκασε το νεωτερικό υποκείμενο να συγκροτήσει την ταυτότητα για τον ίδιο του τον εαυτό, η μετανεωτερικότητα δεν προσπαθεί να παγιώσει την ταυτότητα αυτή αλλά να την αποφύγει. Αυτό αποτελεί τον στρατηγικό σχεδιασμό στη μετανεωτερική μεταμοντέρνα ζωή, όχι η συγκρότηση μιας συγκεκριμένης ταυτότητας, αλλά η αποφυγή της, η αποφυγή κάθε προσήλωσης. Ιδανικό μοντέλο για αυτή την νέα πραγματικότητα είναι ο «τουρίστας», που επισκέπτεται πολλά μέρη, αλλά πάντα κρατάει αποστάσεις από αυτά. Σε αντίθεση με τον προσκυνητή, ο οποίος ταξιδεύει για κάποιο σκοπό, σκοπός του τουρίστα είναι το ίδιο το ταξίδι. Ίσως κάποτε νοσταλγεί τη θαλπωρή του σπιτιού του, αλλά όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Μπάουμαν, «τη στιγμή που η πόρτα κλείνει απ’ έξω, το σπίτι γίνεται όνειρο. Τη στιγμή που η πόρτα κλείνει από μέσα, γίνεται μια φυλακή»[17].

   Εκτός από τους τουρίστες όμως υπάρχουν και οι πλάνητες, οι οποίοι ταξιδεύουν γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Αυτός ο διαχωρισμός τουρίστα και πλάνητα συμπυκνώνει για τον Μπάουμαν τις αντιθέσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Η αντίθεση μεταξύ τους είναι ο κεντρικός διαχωρισμός της μετανεωτερικής κοινωνίας.[18] Ο όρος «νομάδες» που αποδίδεται αδιακρίτως σε όλους τους σύγχρονους της μετανεωτερικής εποχής δεν είναι αποδεκτός από τον Μπάουμαν, καθώς συγκαλύπτει τις βαθιές κοινωνικές ανισότητες. Αυτό που αποθεώνεται σήμερα ως παγκοσμιοποίηση είναι η αντανάκλαση των επιθυμιών των τουριστών και όχι ο μετασχηματισμός πολλών άλλων σε περιπλανώμενους αλήτες, και σε ανθρώπινα απορρίμματα. Το πρότυπο-πρόταγμα του τουρίστα είναι αυτό το οποίο ηγεμονεύει και οι πλάνητες ή οι περιπλανώμενοι αλήτες δεν θέλουν να το αποκαθηλώσουν ή να το αμφισβητήσουν, αλλά να του μοιάσουν. Εκτός από alter ego του τουρίστα, ο πλάνητας αποτελεί και τον μεγαλύτερο θαυμαστή του.      

   Ασφαλώς αυτή η διαστρωμάτωση δεν είναι τυχαία ούτε αποτελεί κάποια εξωτερική παρεμβολή, αλλά συστατικό στοιχείο της μετανεωτερικής κοινωνίας. Και τα δύο αυτά στρώματα παράγονται από τον ίδιο κοινωνικό μηχανισμό και αλληλοεξαρτώνται καθώς χωρίς το ένα δεν μπορεί να υπάρξει το άλλο. Ο Μπάουμαν προχωράει ένα βήμα παραπέρα και κάνει λόγο για συστηματική παραγωγή ανθρώπινων απορριμμάτων, δηλαδή ανθρώπων άχρηστων για τη συνέχιση και επιβίωση της κοινωνίας, ανθρώπων που η κοινωνία δεν χρειάζεται και πετάει στα σκουπίδια. Αυτοί οι απόβλητοι της νεωτερικότητας δεν αντιμετωπίζονται  ως ατομικές παρεκκλίσεις εξ αιτίας κάποιου χτυπήματος της τύχης/μοίρας, αλλά ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα του εκσυγχρονισμού και αναπόσπαστα παράγωγα της νεωτερικής κοινωνίας. Αποτελούν αφενός μια αναπόδραστη παρενέργεια της ίδιας κατασκευής της τάξης (κάθε τάξη αναθέτει σε κάποια τμήματα του πληθυσμού το ρόλο των «αταίριαστων» ή «ανεπιθύμητων» και αφετέρου της οικονομικής ανάπτυξης (η οποία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να υποβιβάσει και να απαξιώσει όλους τους προηγούμενους τρόπους «βιοπορισμού»,  στερώντας έτσι τα απαραίτητα από όσους ακολουθούν τέτοιους ξεπερασμένους τρόπους).[19]

   Ο Μπάουμαν θεωρεί  ότι η νεωτερικότητα είναι μια κατάσταση ψυχαναγκαστικού και εθιστικού σχεδιασμού και πως η κατασκευή της τάξης (order) μέσω συνειδητού σχεδιασμού αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό της γνώρισμα. Άλλωστε η αντικατάσταση του ελαττωματικού status quo του παλαιού καθεστώτος, υπήρξε το κυριότερο αίτιο του εκσυγχρονιστικού οίστρου της νεώτερης εποχής. Εφόσον όμως η ευταξία δημιουργείται μέσω σχεδιασμού (ή «κοινωνικής μηχανικής» όπως έλεγε παλαιότερα και ο Karl Popper), o ίδιος σχεδιασμός δημιουργεί την αταξία. Όπου υπάρχει σχεδιασμός υπάρχουν και απορρίμματα, όταν πρόκειται για σχεδιασμό μορφών κοινωνικής συλλογικότητας, τα απορρίμματα είναι ανθρώπινα όντα.   

   Εξίσου σημαντικό σημείο στην ανάλυση του Μπάουμαν είναι η θέση του για τους ξένους στην νεωτερικότητα, οι οποίοι σε αντίθεση με τις προνεωτερικές κοινωνίες εξακολουθούν να παραμένουν ξένοι. Το νεωτερικό κράτος είναι αυτό που στην προσπάθεια του να δημιουργήσει με σαφήνεια την έννομη τάξη τράβηξε τις διαχωριστικές γραμμές. Έτσι η νεωτερικότητα αντιμετώπισε τους ξένους με δύο εναλλακτικές και αλληλοσυμπληρωματικές πρακτικές. Η μία ήταν ανθρωποφαγική κατά την οποία οι ντόπιοι εξαφάνιζαν τους ξένους αφομοιώνοντας τους. Η άλλη ήταν ανθρωπο-εμετική και είχε σκοπό να ξεράσει τους ξένους, να τους εκτοπίσει πέρα από τα όρια του τακτοποιημένου κόσμου, να τους αποκλείσει είτε με τα ορατά τείχη των γκέτο είτε μέσω απαγορεύσεων βασικών κοινωνικών λειτουργιών όπως τη συμβίωση, την επιγαμία, τις εμπορικές συναλλαγές κ.α. Όταν κανένα από τα μέτρα αυτά δεν μπορούσε να εφαρμοστεί, ακολουθούσε η φυσική εξόντωση των ξένων.[20]   

   Από την άλλη μεριά  το πέρασμα από μια κοινωνία της παραγωγής που οι άνθρωποι θεωρούνταν εν δυνάμει παραγωγοί, είτε εργάζονταν είτε όχι, σε μια κοινωνία της υπερκατανάλωσης, έχει δημιουργήσει υπεράριθμους ανθρώπους αχρείαστους για την οικονομία και συνεπώς και για την κοινωνία. Πρόκειται για άλλη μια κατηγορία ανθρώπινων απορριμμάτων που σε αντίθεση με την κατασκευή της τάξης των ξένων προέκυψε χωρίς συνειδητό σχεδιασμό και συνεπώς χωρίς να υπάρχει κάποιος υπόλογος γι’ αυτό.  Στην κοινωνία της παραγωγής μιλούσαμε για ανέργους και ο όρος ανεργία δήλωνε, ότι η εργασία αποτελούσε την πραγματική κατάσταση και η ανεργία μια προσωρινή παρέκκλιση. Η εργασία από δικαίωμα του πολίτη σήμερα θεωρείται μια στιγμιαία ευκαιρία σε μια ευέλικτη και γεμάτη μεταβολές εργασιακή πορεία και όχι ως έργο ζωής. Στην καταναλωτική μετανεωτερική κοινωνία δεν υπάρχουν πλέον άνεργοι αλλά «περιττοί»-«πλεονάζοντες.[21]

   Πριν την παγκοσμιοποίηση αποτελούσε κοινή πρακτική τα ανθρώπινα απορρίμματα των ανεπτυγμένων περιοχών του πλανήτη να εξάγονται στις προνεωτερικές ή υποανάπτυκτες χώρες[22]. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής όμως σήμερα έχει διαδοθεί και στις πιο απομακρυσμένες εσχατιές του πλανήτη. Αυτό σημαίνει πως δεν υφίστανται πια παγκόσμιες λύσεις για τοπικά προβλήματα ούτε ελεύθερες χώρες για να πετάμε τα ανθρώπινα νεωτερικά σκουπίδια μας. Αντίθετα οι χώροι που παλιότερα έπαιζαν το ρόλο χωματερής παράγουν και οι ίδιοι τα δικά τους νεωτερικά απόβλητα. Τώρα λοιπόν όλες οι περιοχές είναι αναγκασμένες να υποστούν τις συνέπειες της επικράτησης της νεωτερικότητας και να αναζητήσουν πλέον λύσεις τοπικού χαρακτήρα σε παγκόσμια προβλήματα. Τα απορρίμματα της νεωτερικότητας δεν χωράν πουθενά και ο Μπάουμαν δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η παγκόσμια νεωτερικότητα να πνιγεί στα ίδια της τα σκουπίδια. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της παγκόσμιας παραγωγής απόβλητων ανθρώπων αποτελούν φυσικά οι μετανάστες οι οποίοι υπενθυμίζουν στους τουρίστες ένα ενοχλητικό ενδεχόμενο που δεν έχουν τη δύναμη να αποκλείσουν, το ενδεχόμενο της μεταμόρφωσης των ίδιων σε σκουπίδια. Αν οι νεωτερικοί ξένοι έπρεπε να αφανιστούν για την οικοδόμηση της ευταξίας, οι μετανεωτερικοί ξένοι είναι εδώ για να μείνουν.[23]

  

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

   Σύμφωνα και με τους δύο κοινωνιολόγους η νεωτερικότητα δεν αποτελεί μια οριοθετημένη ιστορική περίοδο που διαδέχεται κάποια άλλη, αλλά μια συγκεκριμένη μορφή πρακτικής του ανθρώπου, που χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια του να υπερβεί την αβεβαιότητα μέσω του ορθού λόγου, της τεχνολογίας και της γενικότερης εναπόθεσης της μοίρας του στην επιστήμη. Τα πάντα στη νεωτερικότητα βρίσκονται σε συνεχή κίνηση και μεταβολή και όλα αλλάζουν με ταχύτατους ρυθμούς. Η νεωτερικότητα έχει να κάνει και για τους δύο  με μια συνεχή αμφισβήτηση του δεδομένου και του παραδοσιακού, ενώ ο Μπάουμαν πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα καθώς για τον ίδιο η νεωτερικότητα αντιπροσωπεύει την απόρριψη του υφιστάμενου κόσμου και την αποφασιστικότητα για αλλαγή.

   Για τον Γκίντενς το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό της νεωτερικότητας και αυτό που την καθορίζει ως ένα μεγάλο βαθμό είναι η αναστοχαστικότητα που βρίσκει εφαρμογές σε πολλούς τομείς της κοινωνικής ζωής με βασικότερο την κυκλική παραγωγή της γνώσης. Η παγκοσμιοποίηση υπερβαίνει τις όποιες διαφορές και καθιστά τον πλανήτη κοινό τόπο για όλους. Τέλος πιστεύει πως το άτομο στη νεωτερικότητα είναι επιφορτισμένο να εφεύρει ουσιαστικά τον εαυτό του μέσα από ένα μεγάλο εύρος επιλογών σε μια συνεχή προσπάθεια αυτοβελτίωσης.

   Για τον Μπάουμαν από την άλλη ο άνθρωπος στην εποχή της μετανεωτερικότητας ορίζεται πρωτίστως ως καταναλωτής και συλλέκτης εμπειριών. Στη μετανεωτερικότητα το υποκείμενο δεν προσπαθεί να παγιώσει την ταυτότητα του αλλά να την αποφύγει. Σύμφωνα με τον ίδιο η νεωτερικότητα παρήγαγε ανθρώπινα απορρίμματα, τα οποία δεν μπορεί πλέον να διαχειριστεί με την επικράτηση της παγκοσμιοποίησης. Εκείνο που θέλει όμως να καταδείξει στην πραγματικότητα είναι  η λάθος σύνδεση της νεωτερικότητας με τη λογική του «οικονομικώς ορθού». Όσο αυτή η σύνδεση δεν διασπάται, η νεωτερικότητα θα μένει ανολοκλήρωτη για τον Μπάουμαν, ο οποίος θεωρεί ως καθήκον της αριστεράς σήμερα, να επιδιώξει να πραγματώσει τις δυνητικότητες του νεωτερικού προτάγματος που παρέμειναν αποσιωπημένες.

  

                              

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Δεμερτζής Ν. και Μαυρίδης Η. Η Κοινωνική σκέψη και Νεωτερικότητα, επ. Σ. Κονιόρδος, εκδ. Gutenberg, Αθήνα, 2010

Giddens A., Οι Συνέπειες της Νεωτερικότητας, μτφρ. Μαρτίκας Γ., εκδ. Κριτική, Αθήνα, 2001

---

[1] Μαυρίδης Η., Κοινωνική σκέψη και Νεωτερικότητα, επ. Σ. Κονιόρδος, εκδ. Gutenberg, Aθήνα, 2010, σ.373

[2] Στο ίδιο, σ.374-375

[3] Η διαδικασία αυτή αποσύνδεσης και επανασύνδεσης χώρου και χρόνου σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο επιτυγχάνεται σύμφωνα με τον Γκίντενς με την χρήση συμβολικών δεικτών και την καθιέρωση εξειδικευμένων συστημάτων σημαντικότερος συμβολικός δείκτης είναι βεβαίως το χρήμα που δεν αποτελεί πλέον το βασικό μέσο ανταλλαγής και κυκλοφορίας των αξιών, αλλά και μέσο χωρο-χρονικής αποστασιοποίησης των ατόμων και των συλλογικοτήτων. Χαρακτηριστικά αναφέρει την τεράστια εξάπλωση των καπιταλιστικών  χρηματοπιστωτικών αγορών και των οικονομικών συναλλαγών σε διεθνές επίπεδο με αποτέλεσμα αυτές να χάνουν τον τοπικό τους χαρακτήρα, καθώς πλέον η κυκλοφορία του χρήματος καθίσταται εικονική, γρήγορη, διαρκή και παγκόσμια. Βέβαια με την εξάπλωση των αγορών και συνεπώς των σχέσεων που τις διέπουν, απαιτείται νέος σχεδιασμός και οργάνωση της καθημερινής ζωής στις μοντέρνες κοινωνίες. Αυτός ο ανασχεδιασμός προκύπτει μέσα από τα ειδικευμένα συστήματα που δεν είναι άλλα από τα νέα τεχνικά επιτεύγματα και τις νέες επαγγελματικές ειδικότητες που συνθέτουν ένα πολύπλοκο μηχανισμό οργάνωσης και εποπτείας μεγάλων περιοχών του υλικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Τα ειδικευμένα αυτά συστήματα  που θεωρούμε πλέον ως δεδομένα εξαιτίας της «παρασκηνιακής» τους δράσης, είναι μηχανισμοί αποσύνδεσης διότι απομακρύνουν τις κοινωνικές σχέσεις από την αμεσότητα των αναφορών τους.  Συνεπώς στις νεωτερικές κοινωνίες η εμπιστοσύνη των μη ειδικών στα ειδικευμένα συστήματα και όσους κατέχουν την απαραίτητη ειδικευμένη γνώση για να τα χειρίζονται είναι κατ’ ανάγκη άρθρο «πίστης», διαφορετικά είναι αδύνατο να ζήσει κάποιος στον σύγχρονο κόσμο που χαρακτηρίζεται από τον  κατακερματισμό της γνώσης, τον τεράστιο καταμερισμό και εργασίας και της αλληλεξάρτησης των ατόμων και των ομάδων.
Giddens A., Οι Συνέπειες της Νεωτερικότητας, μτφρ. Μαρτίκας Γ., εκδ. Κριτική, Αθήνα, 2001, σ.45 και Μαυρίδης Η. ό.π. σ.377

[4] Giddens A., ό.π., σ.57.

[5] Το γεγονός αυτό όμως δημιουργεί και μία από τις κυριότερες αντιφάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η νεωτερικότητα, η οποία δεν είναι άλλη από την ίδια την αυτο-υπονόμευση  της παραγόμενης και αναστοχαστικά εφαρμοσμένης γνώσης.  Εφόσον τα πάντα δύνανται και οφείλουν να αναστοχασθούν, ακόμα και το ίδιο το αίτημα του αναστοχασμού, η νεωτερικότητα δεν μπορεί παρά να αυτοαμφισβητείται από την ίδια της τη φύση, εγείροντας μια σειρά από προβληματισμούς τους οποίους καλείται να εξετάσει η κοινωνιολογία και οι κοινωνικές επιστήμες γενικότερα στη βάση του ότι η γνώση που προέρχεται από την συνεχή αναστοχαστικότητα επανέρχεται στο αντικείμενο της κυκλικά μεταβάλλοντας την κατ’ αυτόν τον τρόπο την ίδια στιγμή που την δημιουργεί.

Μαυρίδης Η. ό.π. σ.378-380. Και Giddens A., ό.π., σ. 64.

[6] Σύμφωνα με τον Giddens τα θεμέλια της επιστημολογίας και  η παντοδυναμία του λόγου αποδείχτηκαν αναξιόπιστα.   Η Ιστορία δεν είναι τελεολογική και επομένως καμία έννοια «προόδου» δεν μπορεί να βρει πειστικούς υπερασπιστές^. Ενώ εμφανίστηκε μια σειρά κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων  με κυρίαρχο την οικολογία. Giddens A., ό.π. σ.65.

[7]  Όχι όμως και της ιστορικότητας που είναι σύμφυτη με τους νεωτερικούς θεσμούς.

[8] Μαυρίδης Η.,ό.π., σ.382

[9] Θα πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε εδώ πως παρόλο την σημαντική επίδραση της πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης (πολιτισμική βιομηχανία, νέες τεχνολογίες στην επικοινωνία κ.α.) ως συστατικό στοιχείο της παγκόσμιας εξάπλωσης της νεωτερικότητας, ο Γκίντενς δεν κάνει καμία αναφορά για «πολιτιστικό ιμπεριαλισμό», αλλά θεωρεί ότι παρά την παγκοσμιοποίηση το τοπικό στοιχείο καταφέρνει να επιβιώσει και να ανασυντεθεί με νέους όρους.

Στο ίδιο σ.383.

[10] Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι σύμφωνα πάντα με τον Γκίντενς οι επιλογές αυτές δεν είναι απεριόριστες και ούτε μπορούν να καθοριστούν εξ ολοκλήρου από το ίδιο το άτομο, αλλά είναι ως ένα βαθμό κοινωνικά προκαθορισμένες και διυποκειμενικά μοιρασμένες.

Στο ίδιο, σ.388

[11] Στο ίδιο, σ.387-389

[12] Στην πορεία όμως και επειδή οι άνθρωποι μαθαίνουν να συμβιβάζονται με μεγάλης έκτασης κινδύνους, μεταμορφώνεται σε μια κοινότοπη διαδικασία που πολλές φορές οδηγεί στην απάθεια. Ως αποτέλεσμα της παραπάνω διαδικασίας δημιουργείται στην καρδιά ενός φαινομενικά ορθολογικά οργανωμένου κόσμου η αίσθηση ενός ανορθολογικού «πεπρωμένου», το οποίο ουσιαστικά ξεφεύγει από κάθε ανθρώπινο έλεγχο και μια παθητικότητα ότι τα πράγματα πλέον δρομολογούνται από μόνα τους. Στο ίδιο, σ.392

[13] Η αφήγηση του Μπάουμαν προσφέρει μια εναλλακτική οπτική γωνία υπό το πρίσμα της οποίας μπορούν να κριθούν  οι πρόσφατες εξελίξεις ενός κατά τα άλλα γνώριμου κόσμου. Μάλιστα χρησιμοποιεί τους όρους «ρευστή νεωτερικότητα» και «μετανεωτερικότητα» για να προσδιορίσεις αυτές τις εξελίξεις που άρχισαν να πραγματοποιούνται μετά τη δεκαετία του 1950.

Δεμερτζής Ν., Κοινωνική σκέψη και Νεωτερικότητα, επ. Σ. Κονιόρδος, εκδ. Gutenberg, Aθήνα, 2010, σ.350-351.

[14]Για τον Μπάουμαν όπως και για τον Γκίντενς η νεωτερικότητα δεν είναι μια σαφώς οριοθετημένη ιστορική περίοδος που διαδέχεται μια άλλη, αλλά αποτελεί μια συγκεκριμένη μορφή πρακτικής του ανθρώπου στην προσπάθεια του να υπερβεί την αβεβαιότητα μέσω του ορθού λόγου, των ταξινομήσεων, της τεχνολογίας και της γενικότερης εναπόθεσης της μοίρας του στην επιστήμη. Στον αντίποδα η μετανεωτερικότητα φαίνεται να αντιλαμβάνεται το διφορούμενο της ανθρώπινης πραγματικότητας, αποδέχεται την εγγενή και αναπόφευκτη ύπαρξη της αρνητικότητας στα ανθρώπινα πράγματα και μέσω αυτών ασκεί κριτική στις παραδοχές της νεωτερικότητας. Η νεωτερικότητα λαμβάνεται υπό αυτή την έννοια ως ένα πρόταγμα με κάποιες από τις πτυχές του να έχουν πραγματωθεί, κάποιες να έχουν καταπιεστεί και κάποιες να μένουν ανολοκλήρωτες.

[15]   Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μπάουμαν για το  σεξ όπου στη μετανεωτερικότητα αποδεσμεύτηκε από την οικογενειακή εστία και αποφορτίστηκε από τις κοινωνικές του λειτουργίες ως το κύριο συστατικό ανθεκτικών κοινωνικών δομών κατά την πρώιμη νεωτερικότητα. Το σεξ αποδεσμευμένο από τις οικογενειακές και συζυγικές υποχρεώσεις έγινε και αυτό άλλη μια «εμπειρία». Ο ρομαντικός έρωτας ανήκει πλέον στο παρελθόν ενώ παράλληλα η αποδέσμευση και η απομόνωση  του σεξ από τις άλλες πτυχές της ζωής και η ξαφνική αφθονία «ερωτικών εμπειριών» παράγει ακόρεστους καταναλωτές σεξ. Ο μετανεωτερικός homo sexualis (σεξουαλικός άνθρωπος) μοιράζεται τις αγωνίες του homo consumens  (καταναλωτικός άνθρωπος) «μαζί γεννήθηκαν και αν ποτέ φύγουν θα φύγουν αγκαλιά». Στις μακροχρόνιες δεσμεύσεις ο ρευστός μετανεωτερικός λόγος ανιχνεύει καταπίεση. Στη σταθερότητα και την αφοσίωση εντοπίζει ευνουχιστική εξάρτηση. Δεν υπάρχει πλέον χώρος, αλλά ούτε και χρεία, για οποιουδήποτε είδους δεσμεύσεις χωρικές ή χρονικές. Άλλωστε είναι περισσότερο από σίγουρο, ότι ο επόμενος έρωτας θα είναι ακόμα πιο ευχάριστη εμπειρία από τον τωρινό, αλλά όχι τόσο συναρπαστικός όσο ο μεθεπόμενος. Για τούτο η νεωτερικότητα παράγει «θνησιγενείς, ακατάλληλες, ανάπηρες ή μη βιώσιμες ανθρώπινες σχέσεις, γεννημένες με το χαρακτηριστικό γνώρισμα της επερχόμενης απώλειας»

Στο ίδιο, σ.352-353

[16] Στο ίδιο, σ. 354-355.

[17] Στο ίδιο, σ.355.

[18] Η μετανεωτερική κοινωνία είναι διαστρωματωμένη όχι μονολιθικά και αφηρημένα στους πάνω και στους κάτω, αλλά στο βαθμό κινητικότητας και στην ελευθερία των ανθρώπων να επιλέξουν το που να βρίσκονται. Η κινητικότητα για τον τουρίστα σημαίνει ελευθερία, ενώ για τον πλάνητα καταναγκασμός. Η τεχνολογική πρόοδος με την συνακόλουθη ακύρωση των χρονικών/χωρικών αποστάσεων οδήγησε σε ακόμη μεγαλύτερη πόλωση.

Στο ίδιο, σ.356

[19] Στο ίδιο 358-359.

[20] Ο Μπάουμαν αναλύει αυτή την ιδιαίτερη κατασκευή και εξόντωση των ξένων στο βραβευμένο του βιβλίο Modernity and the Holocaust (1989)  το οποίο εμπνεύστηκε από το συγγραφικό έργο και τις τραυματικές εμπειρίες της επίσης πολωνο-εβραίας  συζύγου του Janina.  Σύμφωνα με τον ίδιο η γενοκτονία των Εβραίων αποτελεί το άλλο πρόσωπο της νεωτερικής κοινωνίας που θαυμάζουμε και καταδεικνύει τις κρυμμένες δυνατότητες αυτού του συστήματος.

Στο ίδιο σ.362.

[21] ». Αυτοί οι απόβλητοι της οικονομίας δεν έχουν ούτε την αρωγή του κράτους αφού το κοινωνικό κράτος δεν αποζημιώνει πια τον πολίτη για τη μη ικανοποίηση του δικαιώματός του στην εργασία, αλλά του παρέχει ελάχιστα εφόδια που αρκούν μόνο για να επιβιώσει. Οι παροχές του κοινωνικού κράτους από καθολικό δικαίωμα μετατράπηκαν σε στιγματίζουσα ελεημοσύνη. Ο φτωχός αντί να αντιμετωπίζεται ως θύμα της κοινωνίας θεωρείται ένοχος για την κατάντια του: «οι παροχές της πρόνοιας έχουν μετατραπεί από άσκηση δικαιώματος του πολίτη σε στίγμα του αδύναμου και απρονόητου ανθρώπου».

Στο ίδιο, σ.365.

[22] Αυτή η ανισότητα αποτέλεσε το βαθύτερο νόημα του αποικισμού και των ιμπεριαλιστικών πολιτικών και επέτρεψε στο εκσυγχρονισμένο τμήμα του πλανήτη να αναζητήσει και να βρει λύσεις παγκόσμιου χαρακτήρα σε τοπικά προβλήματα υπερπληθυσμού. Ωστόσο με την παγκοσμιοποίηση η νεωτερικότητα έγινε η καθολική κατάσταση της ανθρωπότητας, που σημαίνει πως δεν υπάρχουν πια αμιγώς προ-νεωτερικές ή περιφερειακές χώρες για να αποθέσουν οι ανεπτυγμένες χώρες τα σκουπίδια τους. Στο ίδιο, σ.365.

[23] Στο ίδιο 365-367